Entropi-Dionysos
Entropi nedir? Entropi, enerjinin deviniminde kalite düşüşünde bir ölçüdür. Kararlılık sağlandıkça entropi artar; olgunlaştıkça, geliştikçe, yaşlandıkça... Ki bu süreçte devinen enerji, namından ödün vererek dağılır dört bir yana, çok şeye kuru ekmek yedirir. Termodinamiğin ikinci yasası da söyler ki: evrene düzensizlik hakimdir. Düzensizliğe yani salınan enerjiye boyun eğdirilerek yaşam var olur; ta ki tam düzen sağlanana kadar. Ölüme kadar. İşte aslında o zaman ne düzensizlik vardır, ne de düzen. Düzen, tanrı rolündedir; var eder ve bireysel ölümü çağırır ama ona katılmaz. Ölümse enerjiden feraget etmektir, entropi deposunu patlatmaktır; yeniden varoluşlara tohum... Aslında her bir ölüm, varlık otomatına atılan bozukluktur. Peki Dionysos kimdir? Buna sonra geliriz belki kimbilir. Ancak biraz bahsedecek olursak, Dionysos'un avareliği düzene varacak olan düzensizliğin rolüdür; serkeşliği, itaat ettirilen yaşama bir buyruktur, nice düzen yolunda. Ayrıca Dionysos, namı diğer Bakkhos: söyleyen, bildirendir. Kimbilir belki de peygamberdir, yaşanamayan hayatlar hatırına...
Hayat yaşayabilene güzelken, dayanan düzenle kim neyi nasıl yaşayabilir? Elbette kaosun güzelliğiyle. Ancak bu öyle bir çelişki ki düzen olmasa ne güzellik olurdu ne yaşam. Yaşamak buysa yaşamamak daha mı iyi olurdu deyip kaosa özlem duyanların mantığına kulak verilebilir belki; yaşamı var eden düzenden ötesinde kaosa niye kucak açılınamasın?..
Kırık bardakların kendi parçalarını yerden toplayıp birleşerek bütün halde yeniden masanın üstüne sıçramasını neden görmediğimiz sorusuna genelde verilen yanıt, bunun termodinamiğin ikinci yasası tarafından yasaklanmış olmasıdır. Buna göre kapalı bir sistemde düzensizlik ve entropi zamanla birlikte artar. Başka bir deyişle bir çeşit Murphy kuralıyla karşı karşıyayız: İşler hep kötüye gitmeye eğilimlidir!
Stephen W. Hawking
Zaman Neden Tek Yöne İlerler?
Zamanın ilerleme yönü, duyguların en korkunçlarından biri olan pişmanlığı ortaya çıkarır. İnsanoğlu, kaçırdığı fırsatlar nedeni ile kendini affetmekle yargılamak arasında gidip gelmeye başladığından beri zamanın tek yöne ilerlemesi hakkında düşünüyor ve sorular soruyor: Neden zaman sadece tek bir yöne doğru ilerler?
Evrendeki seslerin kaybolmaması gerçeği... Sen müthiş bir detaysın.
Tübitak; enerji kaybolmaz ama entropi artar. Tüm sorun sesin içerdiği enerjinin zaman geçtikçe mikroskobik hareket biçimlerine aktarılması. Yani, en sonunda tüm etki moleküllerin hızlarının artmasıyla sonuçlanıyor. Bu da, teknik dilde “sesin enerjisinin ısıya dönüşmesi” olarak adlandırılıyor. ısıyla entropi arasında da çok yakın bir ilişki var. entropi, madde içindeki düzensizliğin bir ölçüsü. Başka bir şekilde söylemek gerekirse, ses dalgalarındaki düzenli hareket biçimi zamanla mikroskobik ölçekte düzensiz harekete dönüşüyor. Termodinamiğin ikinci yasası da bu dönüşümle ilgili: düzenlilik düzensizliğe dönüşebilir ama hiç bir zaman düzensiz bir durum kendiliğinden daha düzenli olamaz – entropi azalamaz. (ya da ısı enerjisi tamamen daha yararlı enerji formlarına dönüştürülemez.)
Bazı bilim adamları bir yöntemle daha önce oluşmuş bir sesi yeniden oluşturabiliyorlar ama bunu yapabilmenin koşulu düzensizliğe geçişin yeterince gerçekleşmemiş olması. Yani, zaman geçtikçe orijinal ses daha az bir belirginlikle elde ediliyor. Eğer aradan çok uzun bir süre geçmişse, hiçbir şey elde etmek mümkün değil.
"İDEAL DENGE..."
- "... Seyahat planları ikinci bir emre kadar ertelenecek!
Seyahat planı değil seyahat yapılacak...
Bu prensip Termodinamiğin İkinci Yasasıyla desteklenecek. (Bu konuda çenebaz sosyal bilimcilere itibar edilmeyecek.)
Entropi (minimum enerji-maksimum düzensizlik) yerine seyahat kelimesi koymak yasayı da bedeni de daha anlaşılır kılacak.
İnsan, ideal dengesine seyahatle ulaşacak.
Kapalı sistemlerin azalmayan entropisi kalbi dar olanlara anlatılacak.
Sürekli çalışan bedenlerin ikinci yasası imkânsızdır, denilecek; yaşaması da..."
(Atakan Yavuz, Azer Bülbül Teoremi, izdiham.com)