Ernst Mach

Viyana Çevresi yazarı

Yazar

8.3/10

6 Kişi

Okunma

Beğeni

1.490

Görüntülenme

Hakkında

Ernst Mach, 1838'de Çekya'nın Brno şehri sınırlarında kalan Chirlitz kasabasında doğan ve Turaş (Tuřany) kasabasında vaftiz edilen Ernst Mach'ın ailesi, Moravya'da yaşayan fakat Almanca konuşan bir azınlığa mensuptu. Annesi Josepha Lanhaus (1813-1869) ve kız kardeşi Octavia da Chirlitz doğumluydular. Babası Johann Mach (1805-1879) evlerde öğretmenlik yapıyordu ve Untersiebenbrunn'da bir çiftlik satın aldıktan sonra, ailenin gelirini çiftçilik yaparak kazanmaya başladı. Baba tarafından diğer atalarının, 1848 yılında gerçekleşen mülkiyet reformuna kadar küçük çiftçi ve dokumacılık yaptıkları tahmin ediliyor. Anne tarafı ise genellikle kilise görevlileri, doktorlar, avukatlar ve memurlardan oluşuyordu. Ernst Mach'ın ilk eğitimi, esas olarak 15 yaşına kadar ailesinden aldığı derslerden ibaretti. Mach, on yaşına kadar öğretmen olarak sadece babasını gördü. 1848'de bir yıl boyunca Seitenstetten'de gymnasiyuma devam ettikten sonra, yeniden babasının derslerine devam etti ve bir yandan da babasından çiftçilik öğrendi. Bu sırada bir müddet marangoz çıraklığı da yaptı. Asıl niyeti Kuzey Amerika'ya göç etmek amacıyla hazırlık yapmaktı. Ancak bu zanaatı asla uygulamadı. Kendi kendine çalışarak bilimsel bilgi edindi. 1853'te Moravya'ya geri döndü ve Kremsier'de dinî bir gymnasiyum olan Piaristler Okulunun 6. sınıfına kaydoldu. Bu okuldan 2 yıl sonra mezun oldu. 1855'ten itibaren Viyana Üniversitesinde matematik ve doğa bilimleri okudu ve 1859/60 eğitim yılında elektrik yükleri ve indüksiyon üzerine başlıklı teziyle felsefe doktoru olarak mezun oldu. Ernst Mach, 1 Ağustos 1867'de kendisinden yedi yaş küçük olan öksüz Ludovica Marussig ile evlendi. Bu evlilikten 5 çocuk dünyaya geldi: Ludwig Mach (d. 1868, Prag, ö. 1951, Münih yakınlarındaki Vaterstetten, hekim ve fizikçi, babasının asistanı); Caroline Mach (1873-1965), Amerika Birleşik Devletleri'nde oğluyla birlikte yaşadı; Heinrich Mach (1874-1894, kimya okudu); Felix Johann Mach (d. 1879 Prag, ö. 1933, Pietzing, akademik ressam) ve Viktor Mach (d. 1881 Prag, ö. 1940 Kirchseeon, Ebersberg bölgesi, hassas tamirci). Ernst Mach, 1861'de Viyana Üniversitesi'nde profesörlüğe hak kazandı ve aynı üniversitede sözleşmeli olarak ders verdi. Ancak doktora danışmanının hastalanması üzerine Viyana'da onun yerinden boşalan kadro için yaptığı başvuru reddedildi. Bunun üzerine Mach, 1864'te Graz Üniversitesinden matematik profesörü olarak bir davet aldı ve bu daveti kabul etti. Bu sırada, Mach'ın ebeveynleri ve kardeşleri Slovenya sınırlarında bulunan, Novo Mesto yakınlarındaki bir köye taşınmışlardı. Babası bu köyde ipek böceği ticareti ile uğraşıyordu ve Mach bu dönemde sık sık ailesinin yanında kaldı. 1867 yazına kadar Graz'da fizik dersleri verdi. 1867/68 kış döneminde Ernst Mach, Prag'daki Karl Ferdinand Üniversitesine atandı ve burada fizik enstitüsünün müdürü oldu. 1872/73'te felsefe fakültesi dekanı ve 1879/80 ve 1883/84'te üniversite rektörü oldu. Ernst Mach'ın rektörlüğünde, üniversitede uygulanan lisan ayrımcılığına son verildi. Mach, Bohemya ve Moravya'da yaşayan ve Almanca konuşan bir azınlığa mensup olmasına rağmen, rektör olarak liberal bir tavır sergiledi. Fizik, bilgi kuramı, duyusal psikoloji ve tarih alanındaki eleştirilerden oluşan en önemli eserlerini Prag'da ortaya koydu. Genellikle modern pozitivizmin kurucularından biri ve ampirik-eleştirinin öncüsü olarak anılan Ernst Mach, 1895'e kadar Prag Üniversitesinde çalıştı. Çek fizikçi August Seydler (1849-1891) ile uzun süre dostane bir şekilde mektuplaşmayı sürdürdü. Mach'ın politik tutumu, karakteri ve zihniyeti, Viyana Üniversitesinde yeni oluşturulan Felsefe, özellikle tümevarım bilimleri tarihi profesörlüğüne atanmasını birkaç yıl geciktirdi. Mach, bu profesörlüğü 1895'te aldı. 1898'de felç geçirene kadar bu görevde çalıştı ve 1901'de emekli oldu. Ernst Mach, 1898 yazında bir felç geçirdi. Bu felç sonrasında, gitgide takatten düştü.1913'te bir mucit olan en büyük oğlu Ludwig Mach'ın yanına taşındı ve Münih yakınlarındaki Vaterstetten'de yaşamaya başladı. Orada 19 Şubat 1916'da öldü. Ölümü vesilesiyle bir ilan veren Albert Einstein, Mach'ın fizik bilim için önemini şöyle özetledi: "Mach, entelektüel gelişimi açısından, spekülasyonlarının hedefi olarak doğa bilimlerini seçen bir filozof değil, genel ilgi odağından uzakta ayrıntılı soruları keşfetmekten gözle görülür bir şekilde zevk alan, gayretle ilgilenen, gayretli bir doğa bilimcisiydi." ―A. Einstein Ernst Mach'ın cesedi yakıldı. Varislerinin isteği üzerine Ernst Mach'ın külleri, Münih'in kuzey mezarlığındaki toplu bir mezara gömüldü.

Tam adı:

Ernst Waldfried Josef Wenzel Mach

Ünvan:

Fizikçi

Doğum:

Brno, Çekya, 18 Şubat 1883

Ölüm:

Münih, Almanya, 19 Şubat 1916