Hakkında
1863 yılında nesebi Emiru’l mü’minîn Ömer b. el-Hattâb (r.a.)’a ulaşan bir ailede dünyaya geldi. Doğum yeri, Muzaffer-Neger (Muzaffar Nagar) şehrine bağlı Tehâne-Bihûn (Tana-Bawan) köyüdür ki burası, Hint beldelerinde, yetiştirdiği seçkin ilim adamları, yetenekli insanlar ve büyük velilerle tanınır. Bunlara örnek olarak, “Keşşâfu Istılâhâti’l-Funûn” adlı, ilim ehlinin övgüsüne, doğudaki ve batıdaki marifet ehlinin güvenine mazhar olmuş hacimli ve büyük ilmî eserin sahibi allâme muhakkik Şeyh Muhammed Ali et-Tehânevî (Tanavî)’yi, Hâfız Muhammed Dâmin eş-Şehîd’i, el-Hâc İmdâdullâh el-Muhâcir el-Mekkî’yi gösterebiliriz. Bu saydığımız üç isim, Hindistan’ın her köşesinde “Üç Kutuplar” olarak bilinirler.
Hindistan'ın Muzaffernagar bölgesindeki Tehâne'de doğdu. İlk öğrenimini memleketinde tamamladıktan sonra Diyûbend'e giderek el-Medresetü'l-âliye'ye devam etti. Mahmûd Hasan ed-Diyûbendî'den mantık, felsefe, fıkıh ve usûl-i fıkıh, Seyyid Ahmed ed-Dihlevî'den riyâzî ilimler ve ferâiz, Ya'kūb b. Memlûkülalî'den hadis ve tefsir okudu. Öğrenimini bitirince hac maksadıyla Mekke'ye gitti. Orada Çiştiyye tarikat şeyhlerinden İmdâdullah et-Tehânevî ile görüşüp ona intisap etti. Bir müddet sonra ülkesine dönerek Kanpûr'da bulunan Câmiululûm Medresesi'nde müderrisliğe başladı. Tasavvufî cephesinin ağır basması üzerine öğretim faaliyetini terkedip irşad amacıyla Hindistan'ın çeşitli bölgelerine seyahatler yaptı. İkinci defa Mekke'ye giderek şeyhi İmdâdullah'ın yanında bir müddet kaldıktan sonra 1897 yılında ülkesine döndü ve ömrünün sonuna kadar pek ayrılmadığı Tehâne'ye yerleşti. 6 Receb 1362 (9 Temmuz 1943) tarihinde Tehâne'de vefat etti ve oraya defnedildi.
Telif ve öğretim faaliyetleri yanında kendisine mektupla sorulan sorulara cevap veren Eşref Ali, hayatı boyunca gayri müslimlerin müslümanların hayat tarzı üzerindeki olumsuz etkilerini önlemeye çalıştı ve bu konuda oldukça başarı sağladı. Bununla birlikte gayri müslimlerin ilminden faydalanılması gerektiğini söyleyerek her fırsatta ilimle dinin çatışmadığını belirtmiştir.
Eserleri. Eşref Ali'ye nisbet edilen eserlerin risâlelerle birlikte 800 civarında olduğu nakledilir. Bir kısmı Arapça, çoğu Urduca olan kitapları tefsir, kıraat, kelâm, tasavvuf, ahlâk ve fıkha dairdir. Belli başlı eserleri şunlardır.
1. Beyânü'l-Ḳurʾân. Kur'an'ın Urduca tercümesi ve tefsiri niteliğinde olup on iki cilt halinde yayımlanmıştır (Delhi 1334, 1349; Thana Bhawan 1353).
2. el-Bevâdir ve'n-nevâdir. Çeşitli konulara dair eserlerinden seçmeler mahiyetindedir (Delhi 1365).
3. Tenşîṭü'ṭ-ṭabʿ fî icrâʾi'l-ḳırâʾati's-sebʿ.
4. Bihişt-i Zîver. Kız öğrenciler için hazırlanmış on ciltlik bir ilmihal kitabıdır. Hindistan ve Pakistan'da pek çok baskısı yapılmış olup halen kitaba olan ilgi devam etmektedir. Eser Reguisites of Islam adıyla Rahîm Ali tarafından İngilizce'ye çevrilmiştir (Delhi 1972).
5. Ḥuḳūḳ-ı Ferâʾiż (Mültan 1960).
Bunlardan başka el-Ḳavlü'l-fâṣıl beyne'l-haḳḳı ve'l-bâṭıl, et-Tecelli'l-ʿaẓîm fî aḥseni taḳvîm, et-Tekeşşüf ʿan mühimmâti't-taṣavvuf, Envârü'l-vücûd fî eṭvâri'ş-şühûd, Taḥẕîrü'l-iḫvân ʿan tezvîri'ş-şeyṭân, Terbiyetü's-sâlik ve tenciyetü'l-ḫâliḳ onun tasavvuf ve ahlâkla ilgili eserlerinden bazılarıdır.
Doğum:
Tehane, Hindistan, 1863
Ölüm:
Tehane, Hindistan, 9 Temmuz 1943
Okurlar
4 okur beğendi.
20 okur okudu.
3 okur okuyor.
16 okur okuyacak.
Sözler ve Alıntılar
"كان الله ولم يكن شيئ غيره"
"Allah vardı, O'ndan başka hiçbir şey yoktu."
(el-Câmi'u's-Sahîh)
Muhammed Bin Sîrîn dedi ki:
«ﺇﻥ ﻫﺬﺍ ﺍﻟﻌﻠﻢ ﺩﻳﻦ, ﻓﺎﻧﻈﺮﻭﺍ ﻋﻤﻦ ﺗﺄﺧﺬﻭﻥ ﺩﻳﻨﻜﻢ»
"Şüphesiz bu (aldığınız) ilim dindir, dininizi kimden aldığınıza dikkat ediniz."
(Müslim)
Sayfa 14
Benim çırpınışlarım sevinçten değildir.
Ele geçirilmiş kuş da çırpınır.
Umursamazlığım da sevincimden değil.
Bazı olayları hatırlamamdandır.
"Bu çürük teori(evrim), belki de Darwin'in kendisine, onun fikrinin doğruluğuna kanaat getiren taraftarlarına, teorisinin doğruluğuna inananlara ve bu uğurda hamaset gösterenlere uymaktadır. Demek ki maymun sadece bunlardır."
Rasûlullah (s. a) şöyle buyuruyor: "Nefsim kudredinde olan Allah'a yemin olsun ki! Şayet günah işlemeseydiniz bunun daha büyüğü olan ucbun (kendini beğenmenin) başınıza gelmesinden korkarım."
Ibnu’l-Esir, Camiu'l Usûl, VIII, 39
[Belki günah işlemeyip kendini beğenmeye düşecektin. Allah böyle seni tedavi etti.]
İletiler
Güzel ahlakın başı kişinin başkalarına eziyet verecek tutumlardan kaçınmasıdır. Bu Hz. Peygamber (sav)'in, "Müslüman, diğer Müslümanların elinden ve dilinden emin olduğu kimsedir" şeklindeki kapsayıcı sözüyle öğrettiği bir haslettir.
Eşref Ali et-Tehânevi
Yorumlar ve İncelemeler
