Aytmatov’un Cemile adlı eseri 1958 yılında Yeni Dünya dergisinde yayınlanıyor ve bu eseri büyük ilgi görerek, yazara şöhret kazandırıyor.
Enfes doğa tasvirlerinde kaybolurken Ağustos’un sıcağında yeşeren Danyar ile Cemile’nin yasak aşkını, hikayesini küçük bir çocuk olan Cemile’nin kaynı Seyit’ten dinliyoruz. Savaş, töre, çevre, aile, ahlak, aşk gibi kavramlara yer verilen ve bu kavramların insan ile ilişkisini çok güzel bir şekilde işleyen bir eser.
Cengiz Aytmatov 'u çok severim. Tarzını üslübunu ve bana hissettirdiklerini de çok severim. Bu kitapta toplumun ahlak değerlerine kısmen aykırı bi aşk hikayesini anlatmış. Geçmişte böyle binlerce olay olduğuna eminim. Çünkü fikri alınmadan onayı istenmeden başka sevdiği var mı diye sorulmadan yapılan binlerce evlilik yapılmıştır zamanında. Sonra da çarpık ilişkiler, ahlaki bozulmalar, parçalanmış aileler, çilekeş kadınlar.... Burada doğruyu, yanlışı ,ahlak eleştirilerini de konuşabiliriz ki haklıyız ; acıyı, hasretliği, gariban aşıkları, gurbeti de konuşabiliriz ki yine haklıyız. Gerçek yaşantılardaki hesaplaşmayı Rabbim bilir, en doğrusunu zaten.
Konu itibariyle herkese öneririm diyebileceğim bir eser değil. Çünkü herkesi cezbetmeyebilir ama edebi olarak, özellikle doğa tasvirleri açısından çok beğendiğim bir eser oldu.