Birer siyasal irade sonucu olan Cumhuriyetin ilanı ve devrim yasaları, işte, bu toplumsal değişime yol açmada siyasetin ne denli belirleyici bir faktör olabileceğinin bir kanıtıdır. Aynı yasaların bir kısmına karşı Türk toplunıunda yıllar sonra gelişen muhalefet de, örneğin, bireylerin ekonomik tatminsizliği, ideolojik belirlenmeler, din faktörünün gerek uluslararası arenada gerek yerel ortamlarda ağırlık kazanması gibi bir dizi sosyolojik faktörlerle açıklaııabilmektedir.