Bugün 23 Temmuz 1956 "İlan-ı Hürriyet"in ellinci yıl dönümündeyiz. Tam elli yıl önce bugün, 1908 yılı Temmuz ayının yirmi üçüncü günü (10 Temmuz 1324), Padişah Sultan İkinci Abdülhamid Han, "Kanun-u Esasi"nin yani Anayasanın yürürlüğe girdiğini Osmanlılara bildirmişti. "Kanun-u Esasi"nin yani Anayasanın yürürlüğe girmesi demek, şahsi idareye son verilmesi demekti. Artık padişah, Osmanlı İmparatorluğunun geniş ülkelerini "keyfine göre, dilediği gibi idare edemeyecek, yalnız saltanat sürecek ve millet, seçeceği vekilleri vasıtasıyla memleket işlerini idare ve murakabe edecekti. Abdülhamid'in keyfi idaresi otuz bir yıldan beri devam ediyordu. Bu müddet içinde Abdülhamid, memlekete faydalı hiç bir şey yapmamış değildi. Fakat kurduğu istibdat sistemi münevver Osmanlıları öyle karanlık bir uçuruma itmiş, öylesine bunaltmıştı ki geniş şahsi menfaatler edinmiş ufacık bir azınlık dışında gene ufacık bir azınlık olan bu zümre, bütün milletin (33 milyon insan) ondan yaka silktiğini sanıyor ve -iddia ediyordu. Hakikatte bu iddia okur yazarı bol birkaç şehir için doğru idi. Bu okur yazarlar ki sırf Abdülhamid'in kurduğu okullar ve irfan müesseseleri sayesinde yetişebilmişlerdi. Keyfi idarenin sıkı polis tedbirlerinden, gizli polisin (Yıldız) devamlı takiplerinden çok bezmişlerdi. O kadar ki otuz bir yılın on bir bin üç yüz kırk beş gecesinde olduğu gibi 22 Temmuz 1908 (9 Temmuz 1324) gecesinde de gene bin bir çeşit korkularla sinerek, titreyerek girdikleri yataklarından 23 Temmuz sabahı çıkarlarken, yeni bir kâbuslu uykudan daha uyandıkları zaman gazete satıcılarının: - Hürriyet vaaaar! Diye avaz avaz haykırdıklarını duyunca hemen sokaklara fırlamışlar, satılan ilaveleri kapışmışlar ve birdenbire çılgın bir sevince tutulup birbirlerine sarılmışlar, öpüşmüşlerdi.
