Şerh ve Haşiye Meselesine Dair Birkaç Not

İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz

İsmail Kara

Sayfa Sayısına Göre İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz Sözleri ve Alıntıları

Sayfa Sayısına Göre İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz sözleri ve alıntılarını, sayfa sayısına göre İlim Bilmez Tarih Hatırlamaz kitap alıntılarını, etkileyici sözleri 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Şerh ve haşiye geleneğinin önce muğlaklaşması, ardından menfi ve ironik kelime ve terkiplerle tavsif edilerek olumsuz, değersiz ve itibarsız bir alan haline ge(tiri)lmesi Müslüman Türkler için, İslâm ilim ve kültür mirası için olduğundan daha ciddi ve tehditkâr bir anlam ifade etmektedir. Çünkü Türklerin güçlü bir unsur olarak İslâm tarihine katılmaları ile şerh ve haşiye literatürünün büyük ürünlerini vermeye başlaması, giderek güçlü bir telif tarzı ve iddiası olarak istikrar bulması hadisesi arasında, en azından kronolo jik bir ilişki bulunmaktadır. Bir başka ifade ile şerh ve haşiye edebiyatını ihmal etmek Türklerin İslâm tarihi içindeki yerlerini, tabir caizse İslâm tarihine müdahalelerini ihmal etmek manasına gelecektir. Ayrıca Müslüman Türklerin tarihten tasfiyesi ile şerh ve haşiye "edebiyatı" da kullanılarak İslâm ilim ve kültür mirasının tasfiyesinin paralel yürü(tül)düğünü ve bu tasfiyede, -aslında kendilerini de tasfiye eden- Müslüman âlim ve aydınlarının kaydadeğer bir yerinin olduğunu da söylemek gerekecektir.
Klasik felsefenin Aristo ve Eflatun şerhleri üzerinden yürüdüğünü, felsefe yapmanın nerede ise şerh yazmak demek olduğunu, bu geleneğin bütün Ortaçağ İslâm ve batı dünyasında da güçlenerek devam ettiğini hususen belirtmek gerekir. Hemen bütün ilim ve sanat alanlarına şamil olan felsefî şerhler bir kitabı, bir müellifi esas alıyor gibi gözükmesine rağmen aslında merkeze alınan metnin gidilebildiği kadar daha öncesine (mübeşşirlerine) ve sonrasına (muakkip ve münekkitlerine) uzanarak, aynı zamanda muasırların görüşlerine de yer vererek, kendi durduğu yere göre eklemeler, tenkitler, tasfiyeler, tasnifler yaparak hakikat arayışını sürdürmekte, bu yolla ilmi/bilgiyi genişletip derinleştirmektedir. Bu yüzden tabiatı icabı devamlılığı ve birikimi (önemsemek) önemsemek zorunda olan ilimlerin, felsefenin ve telif türlerinin gelişmesinin en geniş manasıyla şerhler, haşiyeler, talikat, zeyil ve telhisler üzerinden yürüdüğü bile rahatlıkla söylenebilir.
Reklam
Biz şimdi bir aksülamel devrinde yaşıyoruz. Kendimizi sevmiyoruz. Kafamız bir yığın mukayeselerle dolu; Dede'yi Wagner olmadığı için, Yunus'u, Verlaine; Baki'yi Goethe ve Gide yapamadığımız için beğenmiyoruz. (Tanpınar-Huzur)
Derece farkını tayin edecek olan şey telif türü değil bizzat metnin kendisi, yani kapasitesi, imkânları ve sahasındaki başarısıdır. (Yaygınlığı ve şöhreti için medrese kitabı olup olmaması ayrıca önemli bir etkendir) bir metnin şerhinin veya ihtisarının bazı bakımlardan yahut her bakımdan metinden üstün olması istisnai ve garip karşılanacak bir hal değil tabiî ve beklenebilir bir durumdur.
Şerh ve haşiye türü eserler sanıldığının aksine sadece okurken başvurulan metnin problemlerini çözmez; bu onların en alt düzeyde üstlendiği fonksiyonlardan sadece bir tanesidir. Şerh ve haşiyenin yaptığı esas büyük iş metnin problemlerini çözmek üzerinden bizzat problemi, metni, dili ve ilim talibi olan okuyucusunu bir üst kademeye çıkarması, bunun için onu teşvik etmesi, hatta zorlamasıdır. Şerhle, haşiye ile talikat ile bir metnin problemini çözen kişi sadece mesleğinin ve yolunun içinde bulunduğu seviyedeki problemlerini çözmüş olmaktan dolayı değil daha yukarıda bir seviyede, daha sistematik ve teferruatlı, daha derin ve bu yüzden takibi ve anlaşılması daha fazla mesai isteyen yeni metinlerle tanışmış ve yeni problemler edinmiş olmak yüzünden ilimle irtibatı gelişmiş ve kuvvetlenmiştir.
Şerh - Haşiye Geleneği... Mühim..!
İçtihad meselesini çok önemseyen İlahiyat Fakültelerinin ve Yüksek İslam Enstitülerinin 12. asır Gazali'den sonra İslam düşüncesi durakladı, şerh-haşiye edebiyatı bizi geri bıraktı anlayışının hesabını neredeyse hemen hiçbir üst sorgulama yapmadan, tabiri caizse "taklitçi" bir tavır ortaya koymaları ve kendileri tarafından akademik olarak hesabı yeterince verilmemiş hükümleri benimseyip paylaşmaları dikkat çekicidir.
Sayfa 70 - DERGAHKitabı okudu
Reklam
16 öğeden 1 ile 10 arasındakiler gösteriliyor.