Bu çalışma, İslam mimarisinin anlam ve sembolik boyutuna yönelik bir sorgulama çalışmasıdır. Her araştırmada olduğu üzere, sorgulama sonunda bazı tespitler ortaya konmuştur. Ancak bunların doğruluğunda ısrarcı olmak mümkün değildir. Burada elden geldiğince, kadim birikimin İslam katmanıyla birlikte şekillenen son merhalesinin içeriği yakalanmaya çalışıldı. Bunu yaparken İslam öncesi örneklerden ayrıntılar sunmakla birlikte öncelikle İslami dilimi oluşturan bilimsel ve kültürel etkenleri hesaba katarak anlamlandırma ve sembolik boyutu serdetmeye gayret sarf ettik.
Mevcut araştırma ile İslam sanatının en önemli cüzlerinden biri olan mimarinin felsefi, psikolojik, dinî, pozitif ilimlere ait verilerini ortaya koymaya çalıştık. İslam mimarisi veya genel ifadesi ile İslam sanatının arka planındaki görünmeyenleri görünenler ile birleştirerek anlam dağarcığını oluşturma yoluna girmiş olduk. Genel görüntüsü ile İslam mimarisi kadim kültürlere ait birikimi almaktan geri durmamış ve kendi birikimini bunlara ilave ederek repertuvarını genişletmiştir. Bu durumda İslam mimarisi, strüktürünü kadim kültürden almak, tezyinat veya estetiğini ise İslam dairesine bağlı kalmak suretiyle sergilemiştir.
