Medine'den Lozan'a
Taha AkyolMedine'den Lozan'a Sözleri ve Alıntıları
Medine'den Lozan'a sözleri ve alıntılarını, Medine'den Lozan'a kitap alıntılarını, Medine'den Lozan'a en etkileyici cümleleri ve paragragları 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Kur'an'da dörde kadar evlenme, bir tavsiye bile değil, bir izindir, yani sadece "caiz"dir; Kur'an'ın asıl tercihi, tek - karılı evliliktir. Evlenilen kadınlar arasında adalet sağlanması emredilmiş ve hiçbir zaman bu adaletin sağlanamayacağı da vurgulanarak, aslında, tek eşli evlilik tercih ve teşvik edilmiştir. (Nisa suresi, 3)
Bugünkü İslamcıların da laikçilerin de zannettiğinin aksine, İslamda da devletin rasyonel 'yasama' alanı çok geniştir. Hz. Ômer'in bazı Kur'an ayetlerinin bulunduğu konularda bile içtihat yaptığını ve bazı değişikliklerle putperest İran'ın vergi hukukunu aldığını hatırlayalım.
Abdülhamid'in reformu
Abdülhamid Han, Nizamiye mahkemelerini geliştirip teşkilandırarak yargı birliği yolunda önemli bir atılımı gerçekleştirmiştir: 1879 tarihli Mehakim-i Nizamiyenin Teşkilatı Kanun-ı Muvakkati adlı yasa ile hukuk ve ceza mahkemeleri ayırımı belirgin hale getirilmiş ve bugükü hukuk ve ceza mahkemelerimizin temeli atılmıştır. Eski hukukumuzda olmayan savcılık (kamu davası) kurumu ile avukatlık kurumu ve noterlik kurumu hukukumuza dahil edilmiştir. Ticaret mahkemeleri de artık Adliye Bakanlığı'na bağlanarak yargı birliği yönünde büyük merhale katedilmiştir. Abdülhamid dönemindeki önemli bir başarı da, yeni mahkemeler ve yeni hukuk için gereken hukukçuları yetiştirmek üzere kurulan "Mekteb-i Hukuk"un kalıcı ve esaslı bir şekilde yeniden kurulmasıdır. Medrese dışında ilk hukuk mektebi 1870'de faaliyete geçmiş, 1874'te Batı'ya dönük bir hukuk programı oluşturulmuştur ve hocaların çoğu "Mösyö"dür. Abdülhamit devrinde, 1880'de kurulan ve günümüze kadar gelerek İstanbul Hukuk Fakültesi'nin de temelini oluşturan "Mekteb-i Hukuk"ta eğitim kadrosu büyük ölçüde Türkleşmiştir. Abdülhamid dönemi tamamlandığında, Nizamiye mahkemeleri son derece genişlemiştir, Şer'iye mahkemeleri Müslümanların, azınlık(kilise) mahkemeleri gayrimüslimlerin sadece aile ve miras hukukuna bakmaktadır.
Radikal İslamcılarla radikal laikler, bu konuda aynı görüştedirler: Farklı amaçlara ulaşmak için, ikisi de Şeriat'in kapsamının çok geniş olduğunu, değişmez, katı bir kaideler yığını olduğunu düşünürler.
Lozan Konferansı'ndan
ELEFTERlOS VENlZELOS Müslümanların aile ve şahsın hukuku davalarına Şer'iye mahkemeleri bakıyor. Hristiyanların da Hristiyanlık kanunları uyarınca bu konulara bakacak kendi mahkemelerinin olmaması kabul edilemez,
lSMET PAŞA
Türkiye, vatan çocuklarının soy ve din ayrımı olmaksızın eşit haklardan yararlanmalarını ve aynı yükümlülükleri üstlenmelerini gerekli görmektedir. Anayasayla yönetilen bir ülkede vatandaşlar arasında ayırım olamaz.
Venizelos, uzun muhtırasında, artık zafer kazandıklarına göre, galip devletlerin "dünya sulh ünü asırlardan beri tehdit eden Şark meselesini halletmek için iktidarını haiz olduklarını" hatırlatır ve Türkiye'nin bu şekilde taksim edilip manda altına alınmasını savunurken, bir de şu görüşü ileri sürer: "Eğer Osmanlı İmparatorluğu bırakılır ve Hıristiyan ahali üzerin de hükmü devam ederse, Türk idaresinin şifa kabul etmez kusuru itibariyle, dünya sulhü, istikbalde her gün sarsıntıya uğrayacaktır." Venizelos'un bu görüşlerinin ve "medeniyet mahareti olmayan Türk kavmini "cezalandırma düşüncesinin o sırada Paris ve Londra'ya egemen olduğunu göreceğiz.
Peki, Paris'te bizi kim temsil ediyordu?
Damat Ferit Paşa!
Gerçekten, Kuran, da dörde kadar evlenme, bir tavsiye bile değil, bir izindir, yani sadece"caiz"dir. Kuran, ın asıl tercihi, tek karılı evliliktir. Evlenilen kadınlar arasında adalet sağlanması emredilmiş ve hiçbir zaman bu adaletin sağlanamayacağı da vurgulanarak, aslında, tek eşli evlilik tercih ve teşvik edilmiştir. (Nisa suresi 3)Buna bakarak çok karlı evlenmeleri tahdit etmek, hatta yasaklamak İslamiyet bakımından mümkünmüdür? HAK, ın gerekçesindeki"caizde devletin tasarruf yetkisi"ne göre evet.
Ol vakit dahi Şer'i mahkemelerden başka mahkemeler kurulmasına bu derece şiddetli lüzum var imiş. Şimdi ise ticaret ve muamelat pek ziyade yoğunlaştı. Bunlar düşünülür ise, Nizamiye mahkemeleri teşkiline ne derecede mecburiyet olduğu meydana çıkar
İslamda içtihat meselesi ve "nass", "maslahat", "rey", "istihsan", "kıyas", "mezhep", "zaruret" gibi konuyla ilgili kavramlar için Hayreddin Karaman'ın "İslam Hukukunda İçtihat" adlı fevkalade kıymetli eserini okurlarıma tavsiye ederim.
Farklı dinlere hoşgörü ve cemaat idarelerine dokunmama İslamda bir dini kural olarak da ifade edildiği için, daha güçlü bir tatbikat bulmuş; Müslümanlar gayrimüslimlere bu hakları tanırken kendi imanlarının gereğini yerine getirmenin bilinciyle davranmışlardır. Din olarak İslam, bu hoşgörüyü-teşvik etmiştir. Fatih, 'Bosna Rahipleri' için çıkardığı fermanda, onları rahatsız edecek herkes için Allah'ın lanetini dilemektedir. Müslü man, bir gayrimüslimin ibadet hürriyetine ve cemaat hayatına müdahale ettiği zaman, kendi inandığı dinin kurallarını ihlal etmiş olmaktadır. İslam devletlerinde dini hoşgörünün, devrin şartlarına göre, en ileri boyutlarda olmasının temelinde bu iman vardır.
Çok Doğru Tespit
Türkiye yıllardan beri darbelere küfrederek 'demokratlık avuntusu' içinde zaman kaybedeceğine, asıl sorunlarımız olan irrasyonel siyasi kültür, partilerin otarşik yapılanması, yelpazenin parçalanması, seçim sistemi, demokrasilerde 'yönetim' meselesi gibi konuları görüp tartışsaydı, muhtemeldir ki, bugünkü "yönetemeyen demokrasi"miz bu kadar zaaf ve dağınıklık için de olmazdı.
Medine Vesikası'ndan beri Müslümanların, bizlerin ve bütün insanların yaşadığı 'deney'lerin yönü hukukun 'mülki'leşmesidir, objektifleşmesidir, rasyonelleşmesi ve 'genel'leşmesidir. 'Laiklik' kelimesi etrafında 'Pozitivist' ya da 'İslamcı' soyut ideolojik spekülasyonların çıkmaz sokaklarına dalmadan, ideolojimizi yüklediğimiz bu 'kelime'nin gözümüzü kapatmasına fırsat vermeden, realiteyi, tarihin 'deney'lerini görmeliyiz. Zihnimizdeki 'hukuk' kavramını bir kaynakla sınırlamadan bütün tarihi ve çağdaş 'deney'lerden yararlanarak rasyonel bir şekilde zenginleştirmeliyiz. Gelişme, bu yönde olur. Tarih laboratuvarı bunu kanıtlamış bulunmaktadır. Hukukun çatışkan din, mezhep, felsefe ve etnisite farklarına değil, birleştirici vatandaşlık ve 'ülke' esasına dayanması ve uygulanması bir zarurettir. 'Millet' olmanın hukuki şartı ve temeli budur.
Hak mazbatasında verilen diğer güzel bir örnek de köleliktir: Eski çağların şartlarında Şeriat köleliği "caiz" saymış, ama çok - karılı evlenmede olduğu gibi, "köleliğin kaynaklarını tahdit edip köle sahibi olmayı zorlaştırarak", kölelere yeni haklar tanıyarak ve köle azadını büyük sevap sayarak aslında kölelikten arınmayı tavsiye etmiştir. Osmanlı' da kölelik yasaklandığı zaman hiçbir Şer'i itirazla karşılaşılmamıştır.
Dört Halife zamanında Divan-ı Mezâlim'e hacet görülmez idi. Zira o vakit insaf gaslip olup sırf (Şer'i) yargı faaliyetiyle, ihlâller bertaraf edilirdi. Amma ondan sonra bozgunculuk ve kaba kuvvet, halk orasında tegâllüp ve saldırganlık gaalip oldu
Devvani