Prometheus
Carl KerenyiPrometheus Gönderileri
Prometheus kitaplarını, Prometheus sözleri ve alıntılarını, Prometheus yazarlarını, Prometheus yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.Goethe'nin Prometheus'un dan çıkarılan sonuç
Çünkü tanrılarla
Hiçbir ölümlü
Karşılaştırılamaz hiçbir zaman.
Alnı yıldızlara değecek kadar
Kaldırılsa da göklere
Huzurlu hiçbir yer bulamaz
Bu emniyetsiz ayaklar,
Oyuncağıdır
Bulutların ve rüzgârların.
Sıkıca örülmüş ilikli
Kemiğin üzerinde durur
Derin köklü
Dayanıklı Yeryüzünde,
Varamaz bir yere
Kendisini bir meşe ağacı ile
Narin bir üzüm köküyle
Karşılaştırmaktan başka.
Ne ayırır ölümsüzleri Ölümlülerden?
Bunca dalganın arasında
Dalgalananlardan önce
Bir akıntı gelir:
Bir dev dalga kabarır
Bir dev dalga yıkılır,
İşte biz de bu kadarız.
Sayfa 138 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Ceza çekmenin insan olmanın koşullarından biri olduğunu biliyordu; bilmediği şey, Zeus’un ona reva gördüğü korkunç ceza idi. Bu da insanoğlunun tipik özelliklerinden biriydi: Beklenmeyen başına ne geleceği değil, nasıl geleceğidir.
Sayfa 108 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Zeus’un zaferi, babanın tek lider ve kural koyucu olduğu bir düzene öncülük etmiştir. Bu Aischylos’un dramatize ettiği evrendoğumsal olaylardan bellidir ve ayrıca açıkça ifade edilmiştir. Hephaistos, Prometheus ile olan dostane yakınlığına değindiğinde Kratos cevap verir (40):
"Ve ben derim ki: hiç düşünmez misin ki
Baba'nın sözlerine karşı gelmenin verdiği bir garip güç vardır?"
Sayfa 104 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Hesiodos gibi drama şairleri de kurnazlığı, Prometheus’un belirleyici temel özelliği olarak görmektedir.
"Ne vahşet ne de kol kuvveti,
Ancak ince bir kurnazlığın kazanabileceği."...
Sayfa 103 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Prometheus'un çektiği acılar başlangıçta isimsiz, kaçınılmaz ve anlaşılmazdır:
"Fakat sessizlik dayanılmaz burada,
Konuşmak da öyle.
Sımsıkı zincirliyim, katlanmak zorundayım.
Ölümlülere hediyeler verdim...."
Akıbeti, bilinçli bir şekilde yapılmış bir hatanın orantısız bir sonucudur; bu nedenle varoluşsal bir azap niteliği taşır.
Sayfa 101 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Prometheus, Mythologos ve trajedi şairi, filozoflara göre; Var olan dünyanın değiştirilemez bir gerçeği olarak, insan varlığının isyan etmek zorunda kalacağı bir sınır olduğunu kabul etmiştir. İsyan, insan varlığına özgü bir azabın, adaletsizlik azabının kaynağı. İnsanoğlunun hayvanlarla ortak fiziksel acıları vardır. Bunların varoluş bakımından
Sayfa 100 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
"Bak bana, zincire vurulmuş, başarısız bir tanrı, Zeus'un düşmanıyım, tüm tanrıların ve Zeus'un koridorlarına giren ve çıkan her şeyin nefret ettiği... Bütün bunlar, insanları fazlasıyla sevdiğimden..." Burada Prometheus’un ağzından çıkan ve pera dikes “aşırı adalet” ifadesine benzeyen “fazlasıyla sevgi” insanlara duyduğu büyük dostluktur ve bu da aynı şekilde “aşırı”dır. Aslında insanın ihtiyaç duyduğunun ötesinde hiçbir şey yapmamış olan Prometheus’a çektirilen azabın sorumlusunun bu ölçünün ait olduğu düzen olduğu birdenbire ortaya çıkmaktadır. (...) sonuç gayet net bir şekilde ortadadır: Yaptıkları ve çektikleri, kendisini insanların yerine koymasından kaynaklandığı için çektiği azabın asıl nedeni adaletsizliktir.
Sayfa 99 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
"Bir tanrı olarak sen,
Tanrı'nın öfkesinden korkmadın,
Fakat ölümlülere 'aşırı adaletinle' şeref bahşettin...."
Buradaki “aşırı adalet”, pera dikes, cezanın adil olduğu izlenimini vermektedir.
Sayfa 99 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Aischylos, Hesiodos gibi, Prometheus’un daha önce işlediği bir suçu cezalandırmak için Zeus’un insanları ateşten yoksun bıraktığını söylemez. Bu drama yazarına göre bunun sebebi “adalet” yani 'dike', Zeus’un tanrılar ve insanlar için belirlediği ölçüdür.
Sayfa 98 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu
Prometheus, ona şahitlik etmesi için kutsal öğeleri ve en yüce şahit güneşi çağırır. Azabını bu şekilde sergileyişi tasviri zenginleştirir, fakat Goethe’nin Prometheus’unda olduğu gibi kişisel bir gurur ve kibirden kaynaklanmaz. Bu haksız yere cezaya çarptırılan bir Yunanlının haykırışıdır: martyromai “Ey bunları görenler, sîzleri şahitliğe çağırıyorum.” Burada ilk kez bir haksızlığın mahkeme önünde suçlanmasına şahit oluyoruz. Hephaistos kendisinin üstündeki güce itaat ederek Prometheus’un göğsüne kamayı sapladığı için ah çekerken, Prometheus zaten anlatılmaz bir azap çekmektedir. Fakat bu, üçüncü trajedide ciğerini didikleyen kartalın sonradan çektireceği dayanılmaz acının yanında hiç bir şeydir. Bu oyunda bu konudan hiç bahsedilmemektedir. Burada Prometheus’un şikayet ettiği şey her şeyden önce bu durumun utanç vericiliğidir.
"Bakın daha ne utanç verici işkencelere katlanmam gerekecek sayısız yıllar boyunca."
Ve devam eder:
"Bu utanç, bu zincirler bana tanrıların yeni hükümdarı tarafından vuruldu."
Bunun daha az duygusal fakat daha az ezici ismi adaletsizliktir. Bu, son sahnede, Zeus’un yıldırımıyla çarpılıp Tartaros’un derinliklerinde kaybolduğunda, Prometheus’un ağzında çok güçlü bir şekilde dile gelir (1091-93):
"Ey kutsal Toprak Ana,
Ey hava ve güneş, beni görün.
Haksızlığa uğradım."
Sayfa 98 - Pinhan YayıncılıkKitabı okudu