Tirej 1923'te Haseke'nin Nıcme köyünde doğdu. gerçek adı Nayif'tir. Babasının adı Hasan'dır. Şair 6 Yaşına gelince ailesi Şêmıtık köyüne göç eder ve oraya yerleşirler. Tirêj orada Mele İbrahim Golî'nin yanında Kur'an okumayı öğrenir. Bunun dışında birkaç dini kitap ta okur. Birçok Kürt şair gibi o da dini medresede okuma ve yazma işine başlar.
1937 yılında Amudê şehrine gelerek orada okula başlamıştır. O okulda 5 yıl okumuştur. Ekonomik sıkıntılardan dolayı tahsilini devam ettirememiştir. Orada büyük Kürt şairleri Cegerxwîn. Qedrî Can, Hesen Hişyar ve Nuredin Zaza ile tanışır. Onlarla tanıştıktan sonra onların da tesiriyle içindeki şiir yazma aşkı daha da alevlenip güçlenir. Onlarla birlikte yurt severlik çalışmalarına katılmış ve birçok yurtsever Kürt önderi gibi Tîrêj de Xoybun örgütü içindeki yerini almıştır.Masal ve şiir yazmanın yanında siyasi mücadelede de bulunmuştur.
1952 yılında kolluk kuvvetleri tarafından yakalanır ve şiirlerinden oluşan bir divanı tahrip edilir.
23 Mart 2002 Cumartesi günü saat 20 civarında Haseke'deki Dr. İslam Bexdê Hastanesinde hayata gözlerini yumar.
Birin kur e lê derman yekîtiya me kurda Birin tu car nayê hev ku em derman neyinin
Binê diwarê Berlin Alman pê bû du perçe Wa îro ew bi xurtî ji bin ve dadixînin
Ezerbêcan ji mêj ve ew jî bibû du perçe Ewa rabûne ser xwe wî sînorî hiltînin
Sozmana Saykis Biko li Kurdistan çend sînor Danîn divê em rakin xwe j' bin destan derînin
Ev dem û dewra zêrîn bi ser me re derbas be Di nav toz û dûmanê dîsa em ê bimînin
Kerwanê dem bi rê ket eger ne pêre bin em Belengaz û perîşan li şûnwara bimînin
Eger bi dilpaqiji destê xwe em bidin hev Di meydanê de hêzê dijmin em ê bişkinin
Pismamê qehremanên Aşûkan û Abtikan
Xan Dimdimê çengzêrîn paşayê Fareqîn in
Can fidayê Sasûnê şêrê Zozan û Serhed Pilingê çayê Zaxros cengawerê Metin in
Ma ne şerm û fihête îro di vi zemanî Bê al û text û serek ku em qîma xwe tînin
Ey Tirėjo êdî bes kezeb li xwe te reş kir Yan dewletek serbixwe yan qir bibin nemînin
Ji yêd nezan tu dûr be, kambax û mal wêran in
Bi zanara mijûl be, ji wan pir bik tu yara
Civîna mervê zana, tev hiş û hîn û zanîn
Lê civata nezana, wek axurê dewara
Ey bilbilê dilşadî hela, wer bike fîxan
Derdê me giran e ey bira, birîna me kûr e
Gorî te bitin cerg û dil û mêlak û hem can
Dengê te ye xweştir, ji ney û nay û bilûre
Ey welat im can bi gorî gazina te j` min nebî
Tu dizanî bi şev û rojan ez xemxwarê teme
Rêz û neqşê xameya min navê tey şêrîn û xweş
Her wekî bilbil dinalim ez pesindarê teme 🌺
Dil bûye îro li min war û cihê derd û xema
Hemdemê jar û perîşan û sitûxwarê te me
Her dema roja te bê ez piştê nadim dijmina
Tu ji min bawer bike dijminê neyarê te me
~
Seydaye Tîrej mixabin min gelekî dereng naskir,
lê binaskirina wî pir şabum.
Zimanê Seyda wek aveka zelal diherike li dilê xwendekaran.
Evina Siyabend û Xecê u evînen din, rojana wî demî hem bi zanistî û hem bi zimanek huneri tine ser ziman.
Ziman pi sivike ne weka Xanî, Cizîrî girane, ji ber dest pika helbestên Kurdî yek bi yeke.
ez bi xwe jê têr nebum, ezê du sê caren dijî bixwinim..
Xwendin, Xwendin û Xwendin
Dembaş
Malesef ki, Seydayı geç tanıdım, geçte olsa tanımakla şad oldum, zenginleşti mana alemim inceliği ile...
Seyda'ın dili bir ırmağın akışı kadar; berrak, akıcı ve yumuşak bir o kadarda doyurucu.
Siyaben ve Xece'nin efsanevi aşkı, ve diğer aşklar üzerine yazdıkları, günün sosyolojisine dair ipuçları edebi ve bilge bir dille sunulmuş olması, Seyda'nın hem iç alemine hemde dile hakimiyetine küçük bir işaret.
Dili
Ehmedê Xanî kadar ağır değil, Kürtçe şiir edebi okumaları içine birebir.
Okumaya doymadım, nasip olursa birkaç defa daha okuyacağım.
Okumak, Okumak ve Okumak
İyi günler.
Min di vê jîna xwe de xweştir ji vê rojê nedi Şabaş ev dana xwedê ye têde em vedgevizin
Min ji bo nişan ber û paxil hemi yoxilme kir Kil û kildan şeh û neynik min ji bêrîkê dizin.
Ey Tirêjê dil bi kul bes rabe diwar bi guh in
Mir eger bê b' ser me de em dê di çaled birizin