Osmanlı’dan Cumhuriyete Güç Odaklarının Mücadelesiİlker Başbuğ · Kırmızı Kedi Yayınevi · 2018198 okunma
Namık Kemal (1840-1888) bir ölçüde yerlileştirerek Fransız Devrimi ideolojisini bize getirdi. Ünlü formülüyle “Vatan ve Hürriyet” şairidir Kemal. Hâlâ köleliğin sürdüğü, kadın-erkek eşitliğinin uzağında, herkesin “haddini bilmek” zorunda olduğu bir toplumda ne eşitlik (müsavat) ne de özgürlükten (hürriyet) söz edilebilirdi. Kemal romanlarında köleliği acı acı eleştirmiştir. Vatan yahut Silistre oyunu 1873'te sahnelendiği zaman, seyirciler coşuyor, oyundan sonra sokaklarda da coşkunluklarını gösteriyorlardı. Çünkü o zamana değin bütün yurttaşların mülkü olan, uğrunda ölünecek vatan (yurt) kavramı dillendirilmemişti. Geleneksel anlayışa göre ülke, padişahın mülkü, onun malı, “çiftliğiydi. Uyruklar savaşta canlarını vatan için değil, padişah uğrunda veriyorlardı. Padişaha sadakatin bir sonucuydu bu. (Köklü bir meşrutiyet olan İngiltere'de bile şehitlerin “Kral ve ülke” için öldükleri kabul ediliyor.) Onun için Padişah Abdülaziz ve hükümeti rahatsız oldular. Kemal Kıbris’a, Magosa kentine sürüldü.
Sayfa 47Kitabı okudu
Japonya farkı
Japonya dış dünyaya kapanmayacaktı, fakat o dış dünyaya kendini ezdirmemesi için modernleşmesi, sanayileşmesi gerekiyordu. Sanayileşmenin önderliğini üstlenen devlet fabrikalar, işletmeler kurdu. Kısa süre sonra bu fabrika ve işletmeler kimi feodal önderlere devredildi. Böylece bunlar sanayici-kapitalist oldular. Japonya bir bakıma Avrupa'da daha önce görülmüş merkantilist siyasaları izlemekteydi. Ne var ki Avrupa'dan farklı olarak Japonya'nın acelesi vardı. Bir an önce emperyalist güçlerle boy ölçüşebilecek duruma gelmek istiyordu.
Feodallikten gelip sanayici-kapitaliste dönüşmüş aile ve kişiler Batı'daki kapitalistlerden farklı davranışlar gösterdiler. Yalnızca kazancı düşünmediler. Hep kamusal bir sorumluluk taşıdılar. İşçilerle ilişkiler de farklıydı. Bunalım da olsa, görevini yapan işçi işten çıkartılmıyordu. Çalışamaz duruma da gelse, ölünceye değin firma, işçisine sahip çıkıyordu. Patron-işçi ilişkileri geleneksel ilişki kalıpları içinde yürütülüyordu.
Sayfa 37Kitabı okudu
Mustafa Kemal, Suriye’nin kuzey sınırına yakın Halep’e çekilmek üzere emir veriyordu. Von Sanders bu açık itaatsizliğin nedenini sorunca, Mustafa Kemal Suriye’nin bir Arap ülkesi olduğunu, önemli olanın Türk olan Anadolu’yu savunmak olduğunu söyledi.
Bu dünyada mutlu olma ümidini kesmiş olan insanlar, öbür dünya için yaşar hale gelmişlerdi.
Tek bir devletle olan savaş nelere yol açıyor
İngilizlerin Çin'e sattıkları önemli bir ürün Hindistan'da üretilen afyondu. Bu sırada afyon kullanımı Çin'de yayılmaktaydı. Çin'in 1800'de bunun içalımını yasaklamasına karşın yılda 30.000 sandık afyon kaçak olarak ülkeye girmekteydi. 1839'da Çin kararlı bir adım attı. Kanton'da afyonlara elkonarak yakıldı. İngiltere bunu "ticaret özgürlüğüne" bir saldırı olarak değerlendirdi ve savaş ilan etti (1841-1842 Afyon Savaşı).
...
ABD, Almanya, Fransa ve Rusya da Çin'in başına üşüşerek ayrıcalıklar kopardılar. Yabancılara dokunulmazlık sağlayan kapitülasyon dizgesi kabul ettirildi. Misyonerlerin çalışmasını sağlayacak düzenlemeler yapıldı. Yabancılar iç ticarete de girmek hakkını elde ettiler. Demiryolu ve maden işletme imtiyazları aldılar.
Sayfa 43Kitabı okudu
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nı sonlandıran 1878 Berlin Kongresi sonucunda, Almanya dışında “Düvel-i Muazzama” Osmanlı'dan birer ülke koparmakla kalmadılar, dünyanın ‘parsellenmemiş’ yerlerini (özellikle Afrika'da) paylaştılar. Almanya Osmanlı’dan bir pay kapmadı, çünkü o büyük oynuyordu. Osmanlı'nın tümüne el koymak niyetindeydi. Osmanlı ülkesini baştan başa kat edecek Berlin-Bağdat (Basra) demiryolu tasarısı bu niyetinin bir göstergesiydi. O devirlerde Avrupa dışında bir yere demiryolu yapmak bir çeşit oraya ‘bayrak dikmek” anlamındaydı.
Sayfa 18 - GirişKitabı okudu
Sonra ne oluyor? Namussuzluk yapmamak bir gereklilik değil, lüks görünüyor.
Normal olarak, namussuzluk yapmadı diye insanlara aferin denmemelidir, olumlu davranışlara aferin denmelidir.
Toplanın Harp Okulunda yaptığım okuma listesini paylaşıyorum.
Nutuk
Tanzimat Halil İnancık
Osmanlı Harpleri Virginia H Aksan
Başımıza Gelenler Mehmet Arif
Selanik İstanbula Karşı Necmettin Alkan
İttihat Terakki Feroz Ahmad
Batı Rumeliyi Nasıl Kaybettik Fevzi Çakmak
Balkan Savaşları Richard C Hall
Grebene Yarbay Bekir Fikri
Balkan Harbini Niçin Kaybettik Tüccarzade Hilmi
Diriliş 1915 Turgut Özakman