Savaştepe Köy Enstitüsü öğretmeni Nazif Evren şöyle diyor:
“Bir ayda iki bina yapıveren öğrenciler, dinlenme saatlerinde bile okuyorlardı. Cepleri kitap ve dergi doluydu. Akşamları çamlara asılı fenerlerin ışığı altında, çamlıkta okuyorlardı. Köy Enstitülerinden yetişenler, öğrencilik dönemlerinden başlayarak yoğun bir şekilde okudular. Çocuklarını, öğrencilerini de okuttular. Bugünkü düzeylerine okuma alışkanlıklarını yaşamları boyunca sürdürerek geldiler. Bana göre okuma işi budur” Sürdürüyor Evren: “Bir gün Eskişehir’den bir taksiyle üç kişi geldi Çifteler Köy Enstitüsü’ne. Öğrencilerin bavulları arandı. Eğitim konusunda Hasan Âli Yücel, Hakkı Tonguç, Rauf İnan, Fuat Baymur, Muvaffak Uyanık, Refik Durlu, Kemal Kaya, Halil Fikret Kanat, Fuat Gündüzalp gibi yazarların kitapları, Varlık ve Gökbörü gibi dergiler ve klasiklerden kitaplar vardı. Sabaha kadar bunlar incelendi. Soruşturmacılar yapıtlarından bir şey anlamıyorlardı. Dilimin döndüğü kadar kendilerine açıkladım. Yalnız Halil Fikret Kanat’ın iki ciltlik pedagoji kitabına takıldılar. Bunların kabı kırmızı idi, hem de adı bir tuhaf…”
Sayfa 37 - Literatür
Kur-an Allah'ın konuşan, başka bir deyişle söze dayanan, evren ise konuşmayan, diğer bir söyleyişle sözsüz ayetleridir.
Sayfa 27 - İz YayıncılıkKitabı okudu
Köy Enstitüleri üzerine yazılan kitaplar.
1. Adıyaman Süleyman: Okul Uygulama Bahçeleri • Kendi Yayını 4. Bası 1963
2. Ağanoğlu Halit: Köy Enstitüleri Yolunda • İstanbul, 1949-A Sait Basımevi
3. Akalın Bedri: Köy Enstitülerinde Müzik Eğitimi Klavuzu • İstanbul, 1945-Milli Eğitim Basımevi
4. Akın Galip: Tonguç'un Kır Çiçekleri • Güldikeni Yayınları -
1964 yılında Danimarka’da halk okullarını gezerken bize köy enstitülerini sordular.Kısaca anlattık.Dinledikten sonra yanıtları şu oldu: ‘Siz yasa yapmakla her şeyin olup bittiğini sanmışsınız; önemli olan inanışta ve uygulamadaki sürekliliktir.’
Savaştepe Köy Enstitüsüne bir ayda iki bina yapıveren bu öğrencilerin davranışları çok ilgimi çekmişti. Bunlar dinlenme saatlerinde bile okuyorlardı. Cepleri dergi ve kitap doluydu. Akşamları çamlara asılı fenerlerin ışığı altında, çamlıkta okuyorlardı.3803 sayılı yasa yeni yayımlanmıştı. Nereden buldularsa bulmuşlar,Onu da okuyup tartışıyorlardı. Bu yasayla Köy Öğretmen Okulları, Köy Enstitüsüne dönüştürülmüştü.
Eğitimin dış görünüşü bir davranış konusudur. Oysaki, eğitimin bir mayası vardır ki o da öğrenimdir, bilgidir. Yalnız davranış halindeki eğitimin meydana getirdiği toplumlarda değer yargıları değişiktir. Örneğin; adam adamı öldürür de “hesabını gördüm“, insan soyar da ”aşırdım”, adam döver de “dersini verdim” diyebilir. Bu çeşit eğitimi alanlar bazı etkinliklere alet olabilirler. Bu yolda verilen eğitim, robot bir eğitim olur. Yalnız bilgiye dayalı eğitim ise lafebesi (verbalist) insan yetiştirir.
Bizim dönemin öğretmen okullarının son sınıflarında “Terbiye mi önce tedris mi?”, “Öğretim mi önce eğitim mi?” adlı konular tartışılır dururdu. Oysaki,ne biri, ne de öteki, her ikisi de beraber oldukları zaman bir kişilik meydana gelir ki işte o gerçek eğitimdir.
« Köylünün içinde yaşadığı koşullar ülkede ilkel denilebilecek düzeydedir. Dicle Köy Enstitüsü'nde müdür olan Nazif Evren'in enstitüye alınan öğrencilerden biriyle ilk karşılaşmasına ilişkin izlenimleri, o yıllarda eğitimin neden önemli olduğuna işaret etmektedir:
" [...] Ben zarfı açıp adlarını sorarken işlerinden birisi sıradan ayrıldı. Yakınımdaki inşaattan kalma taş yanına arasına çömeldi. Beyaz fistanı ile çevresini örttü, işini tamamladı. Hiçbir şey söyleyemedim. Bu çocuk henüz tuvaletini bilmiyordu."
Sayfa 37 - Türkiye İş Bankası Kültür YayınlarıKitabı okudu
