Don Quijote'un hazin sureti ve altın illüzyonu
Bir İspanya kralı, sarayının penceresinden kitap okuyan ve okurken kahkahalara boğulan bir adam görünce, "Bu adam ya kaçık ya da Don Quijote okuyor" demişti. Oysa Dostoyevski, başka bir pencereden ve başka bir açıdan bakarak, Don Quijote'la ilgili şöyle der: "Kıyamet günü geldiğinde , insan bütün kitapların en hüzünlüsü olan bu eseri yanına almayı unutmayacaktır. " İki tepki de doğrudur. Bunlara, son veya sondan bir önceki tepki olarak Andre Suarez'in dile getirdiği melankolik-coşkulu tepkiyi ekleyelim: "Soyluların kralı, mahzunların efendisi, illüzyonun altın miğferiyle taçlanmış, hiç kimse mağlup edemedi seni, çünkü kolundaki kalkan baştan aşağı fantezidir, düşmüş mızrağın baştan aşağı alicenaplık." Ve şövalye romantizmine meyli olmakla itham etmekte çok zorlanacağımız birisi, Kant, Don Quijote'taki mutlaktan pekala etkilendiğini hissediyor, öyle ki, elbette kamil bir okur olmaksızın, yazarı mizahından ötürü sorguluyordu . Kant'ın sonradan yayımlanan metinlerinden birinde yer alan şu tuhaf cümledeki gibi: "Cervantes, fantastik ve romantik tutkuyu gülünçleştirmek yerine yönlendirseydi daha iyi yapmış olurdu".
Sayfa 421 - İletişim Yayınları
