Her türlü manevi hazzın temelinde kişinin kendisini başkalarıyla kıyaslayıp kendi lehine sonuçlar çıkarması vardır.
Sayfa 119Kitabı okudu
insan için gururunu tatmin etmekten daha önemli bir şey yoktur ve hiçbir yara onu incitmiş olan şeyden daha acı verici değildir. Bu sebepten ötürüdür ki "İnsan haysiyeti için yaşar" ve benzeri deyimlerle karşılaşırız. Gururun tatmini esas itibariyle kişinin kendisini başkalarıyla her yönden ama öncelikle zihni melekeleri bakımından kıyaslamasıyla gerçekleşir ve bu o kadar müessir ve o kadar güçlü bir tatmin biçimidir ki her tartışmada karşılaşılır.
Sayfa 119Kitabı okudu
Ne kadar saçma olursa olsun hiçbir görüş yoktur ki insanlar içlerinde bunun genel olarak kabul edildiği yönünde bir kanaat oluşur oluşmaz kolayca benimsemeye yanaşmasınlar.
Sayfa 108Kitabı okudu
Akli melekelerimiz söz konusu olduğunda bilhassa duyarlı/alıngan olan doğuştan sahip olduğumuz kendini beğenmişliğimiz bırakmaz ki kabul edelim: başlangıçta savunduğumuz görüş yanlış, haklı olan hasmımızdır. Bu güçlükten kurtulmanın yolu sorun teşkil eden şeyi alıp her zaman doğru bir yargı biçimine sokmaktan geçer: Bunun için insanın konuşmazdan evvel düşünmesi gerekir.
...Bunlar düşünmeden önce konuşurlar; ve hatta daha sonra haksız/hatalı olduklarını iddia ettikleri şeyin asılsız olduğunu fark etseler bile onun tam tersi şekilde görünmesini isterler. Öne sürdükleri önermenin doğru olduğunu ifade ederken kendilerini yönlendiren tek saik olduğu varsayılan hakikat merakı şimdi yerini kendini beğenmişliğin boş kuruntularına bırakmıştır: ve dolayısıyla şimdi kendini beğenmişlik uğruna doğru yanlış, yanlış da doğru görünmelidir.
Sayfa 73Kitabı okudu
...ayaktakımından kimselerle bir tartışmaya girmekten kaçınmanın yukarıda zikredilen sebeplerine daha bir ciddiyetle dönüyorum. Her halükârda tartışmalar sayesinde bir başkasının kavrayış/anlayış gücünün yardımına koşmaya çalışabiliriz; fakat verdiği cevaplarda bir inatçılık emaresini sezer sezmez tartışmayı orada kesmeliyiz. Çünkü çok geçmeden dürüstlükten uzaklaşıp çirkinleşecektir ve teoride mugalata yahut laf cambazlığı olan şey pratikte hakkın önünü bile bile tıkamak , kasıtlı olarak güçlük çıkarmak demektir. Fakat burada başvurulan hileler laf cambazhiklarndanbile daha ucuz ve kıymetsizdir. Çünkü irade onun rolünü oynamak için anlayış gücünü bunlarla perdeler. Sonuç
her zaman iğrenç ve tiksindiricidir; çünkü pek az şey bile
bile yanlış anlayan insanı gözlemlediğimiz zamanki kadar
büyük bir öfke ve hiddet uyandırır. Her kim ki hasmının
sağlam delil ve temellendirmelerini kabul etmez ya doğrudan zayıf ya da dolaylı olarak kendi iradesinin üstünlüğüile bastılarak zayıflamış bir akla sahip olduğunu ele verir.
Sayfa 62Kitabı okudu
Tartışma teorik bir konu üzerine karşılıklı konuşma hiç
kuşkusuz her iki taraf için de Çok yararlı olabilir, çünkü
tartışma tarafların sahip oldukları düsünceleri doğrular
veya teyit eder ve ayni zamanda yenilerini uyandırır.
Çoğu zaman kıvılcımlar doğuran iki fikrin çatışması veya
çarpışmasıdır; ancak bunun aynı zamanda cisimlerin
çarpışmasına benzer bir yanı da vardır, çünkü zayıf olan
çoğu kez ona katlanmak zorunda kalır, oysa kuvvetli
olan bundan galip çıkar ve muzaffer bir tavır ve eda
taknır. Bu bakımdan tartışmanın taraflarının da herhal-
de bilgi bakımından olduğu kadar zekâ ve yetenek bakı-
mından da birbirinin olabildiğince dengi olması gerekir.
Eger birinin bilgi eksiği varsa o au niveau (esvafa uygun) değildir ve dolayısıyla diğerinin delil ve temellendirmelerine karşıIık veremeyecektir; deyiş yerinde ise o çekişmede ringin
dışında duracaktır. Ama eğer zeka ve kavrayış bakımın
dan eksiği varsa, çok geçmeden içinde uyanacak olan
öfke ve hiddet nöbetleri onu tartısmada her türlü çirkin
hile ve bahaneye başvurmaya, bilerek güçlük çıkarma-
nın her çeşidinden yararlanmaya yöneltecek ve dikkati
bunlara çekilerek meselenin esası kendisine gösterildi-
ğinde bu kez de işi bayağılaşmaya kadar götürecektir.
Sayfa 51Kitabı okudu
İnsan doğası böyledir, hep kendisinin haklı olduğunu iddia eder. Bir başka söyleyişle, insan doğal olarak dik başlıdır;