Irkçılık-Turancılık Davası ve Dış Politika: Hem sanıklar, hem de birçok araştırıcı, Irkçılık-Turancılık Davası'nı, hükümetin dış politikasıyla ilişkili saymışlardır. Reha Oğuz Türkkan, yabancı araştırıcıların ve basının bu yöndeki görüşlerini aktarır: "Prof. Edward Weisband, 1974'te yayınlanan '2. Dünya Savaşında İnönü'nün
"Prof. Edward Weisband, 1974'te yayınlanan '2. Dünya Savaşında İnönü'nün Dış Politikası' adlı eserinde, İnönü'nün 'Atsız'ın yayınladığı mektupların hazırladığı fırsatı kaçırmak' istemediğini yazıyor ve şöyle devam ediyor: 'İnönü'nün (bu yolla) Sovyetleri yatıştırma çabası yine de başarısızlığa uğradı. İnönü, Turancıları ezerken... Sovyetlerin Türkiye'ye karşı takındığı tutumu etkilemek istemiş. Ancak bunda da hayal kırıklığına uğramıştı. Ruslar Turancıların yargılanmasını maskaraca bir oyun olarak nitelendiriyorlardı.' (s. 320). 1944'te bir makale yayınlayan İngiliz Review dergisi ise, Türkçü tevkiflerini Ankara hükümetinin 'Moskova'dan iyi not alma' çabasına bağlamaktaydı (15/11.1944, sayı: 37, sayfa: 181). C. W. Hostler de, 1952'deki yazısında ve daha sonra 1957'deki kitabında bu hareketi İnönü'nün 'Sovyetler Birliği'nin gözüne hoş görünmek' diye niteliyor (Trends in Pan-Turanism. Middle Eastern Affairs, Ocak 1972; c: 3, sayı:1)" (Türkkan 1988: 185). 01 Eylül 1947 tarihinde Arif Türkdoğan'a yazdığı mektupta davanın bitişiyle ilgili olarak Atsız şunları söylüyor: "Gerçi beraat ettik. Fakat dâva henüz bitmedi. Biz 17 Mart'ta beraat etmiştik. Sıkıyönetim Kumandanlığı, bu beraat kararını 24 Nisan'da temyiz etti. Askeri Yargıtay henüz bir karar vermedi." (Hacaloğlu 2013: 34).
....
Atsız da 23 Temmuz 1946'da yazdığı mektupta "Bizim davamız, Ruslara kompliman yapmak yüzünden çıkmıştı." (Hacaloğlu 2013: 33) diyerek aynı görüşte olduğunu belirtir.
.... Tartışmalar, Türkiye'nin iç ve dış politikası ile ilgilenen Batı'lı yazarların eserlerinde de akis bulmuştur. Edward Weisband «İkinci Dünya Savaşında İnönü'nün Dış Politikası» adlı eserinde (Milliyet Yayınları, Tarih Dizisi: 32, İstanbul 1974) «Savaş yıllarında Türkiye'deki Turancılık hareketi birtakım küçük gruplara bölünmüştü» demektedir (296. sh.). İngilizce yayınlanan eserinde (Turkey's Politics: The Transition to a Multy - Party System, Princeton 1959) Kemal H. Karpat, Türkçüler arasındaki münakaşaları şu şekilde özetlemektedir: «1941 - 1942 yılları arasında, ırkçı iki lider, Reha Oğuz Türkkan ve Nihal Atsız arasındaki tartışma, karşılıklı olarak birbirlerini daha az «saf kan» olmakla suçlamaya dayanıyordu ve ikisi de birbirinin şeceresini didikleyerek kanının yüzde birinin bile Türk olmadığını ispatlama gayreti içindeydi.
politika tespit usulü
Demek ki,türk tarafsızlığı İnönü'nun yönettiği durumuyla bir bekleme politikasiydi aslında. İnönü'nun uyguladığı ölçülülük felsefesi, günden güne değişen özel bir karar verme tarzi geliştirmişti kendisinde. Aydemir, savaş sırasında olaylar her saat değişmekte iken İnönü' nün aşırı bir dikkat gösterip vakit kazanmaya çalıştığını yazarak bu durumu belirtmiştir İnönü de bir seferinde kendisine şöyle demiştir "bırakın önce geceyi geçirelim, bırakın önce sabaha çıkalım ; yılları, aylari ya da haftaları düşünmeyelim"
Sayfa 22 - cumhuriyetKitabı okudu
