Müslümanlar olarak, çok bağnaz, çok katı yerelliklere kapandığımız, çok ciddi ufuk darlıkları ve çarpıklıkları yaşadığımız, geçmiş yaşanan her şeyi din haline getirdiğimiz için ileriye doğru düşünmeyi, geleceğe yönelik çözümlemeler yapmayı başaramadık, küresel ölçekte bir düşünce, kültür, siyaset çerçevesi oluşturamadık, bunu insanlığa sunamadık. Modern zamanlar boyunca zihinsel kölelik durumu yaşadık, yaşıyoruz.