Mercedes! Pekala! Evet, haklısınız, bu adı söylemek bana hâlâ güzel geliyor, işte çok uzun zamandır ilk kez bu ad dudaklarımdan bu kadar açık seçik yankılanıyor. Ah! Mercedes, adınız, adınızı hüzünlü iç çekişlerle, acı inlemelerle, umutsuz hırıltılarla söyledim; adınızı soğuktan buz keserken, hücremdeki samanların üstüne diz çökmüşken söyledim; adınızı sıcaktan tükenmişken, hücremin döşemesinde yuvarlanırken söyledim. Mercedes, intikam almam gerek, çünkü on dört yıl acı çektim, on dört yıl ağladım, lanet okudum, şimdi size söylüyorum, intikam almam gerek!
İnanıyorum söylediğini candan söylediğine,
Ama bugünkü karar yarın bozulur çok kez.
Hafızanın kulu olmaz kararımız,
Çabuk doğduğu için büyümeden ölür,
Nasıl ki ham meyve dalında durur da,
Oldu mu kendiliğinden düşüverir yere.
Kendi kendimize verdiğimiz sözü tutmak,
En çabuk unuttuğumuz şeydir, ne yapsak.
Tutku bitti mi, istem de biter
Hemen her yerde ve hele ilim ve irfanın zayıf bulunduğu memleketlerde hile, aldatmacayla daha çok iş görülür. En akıllılarımız her gün aldanıyor. En akılsızlarımız her gün aldatıyorlar.
Kitabı bir tesadüf sonrası edinip okudum ve bu eserle bu kadar geç karşılaştığım için kendime kızdım. 1910 senesinde halley kuyruklu yıldızının dünyaya çarpma olasılığını konu alan ve bu felaket çevresinde şekillenen bu romanda, Hüseyin rahmi aslında ne kadar ileri görüşlü ve zeki bir insan olduğunu ispat etmiş. Romana aşk romanı demek bence imkansıza yakın. Osmanlı son döneminde osmanlı aydınlarının halkın cahalet ve umursamaz yapısına duyduğu kızgınlığı, özellikle kadınların geri bırakılmış ve bilgisizliğe mahküm edilmesini olan öfkeyi anlatmaya çalışmış. O yüzyılın teknolojik gelişmeleriyle bir kuyruklu yıldız felaketi sonucu oluşacak yıkımı aşama aşama betimleyip doğru yazması bence inanılmaz. 2021 yılı filmi "don't look up" da anlatılan ve çok beğenilen olaylar silsilesini bir asır öncesinden yazmış. İnsanın aklına filmi yazan ve çekenlerin bu romandan haberi var mı sorusu gelmiyor değil. Romanda özellkle osmanlı dönemi kadının konumu, yeri ve yaşantısı hakkında kısa net bilgiler var. Yazar kendine benzer, aynı dili konuşabilen, bilgili bir eş adayı bulamadığından şikayetçiyken, kadın baş karakter kadına yüklenen rol modelin yanlışlığı ve kısıtlamaların hayatını be kadar zor bir hale getirdiğini çok güzel anlatıyor. Bu roman bence bilim kurgu ile birlikte toplum tanımlası yapan herkesin okuması gereken çok güzel bir eser.