DERBEDER

İskender Pala'nın Şah ve Sultan kitabı Kızılbaşların şahı ile Osmanlının sultanı Yavuz arasında geçen olayları anlatır.

Kitabın ilk bölümü Kamber denen bir küçük çocuğu anlatmış. Kamber Babaydar adlı birinin yanında kalmaktadır. Babaydar ona hem annelik, hem babalık yapmıştır. Kamber her zaman kendi öz anne ve babasını merak etmiş; fakat Babaydar'a soramamıştır. Babaydar bir gün onu karşısına oturtup ilk kez ona nasihatler vermiştir. Babaydar Kamber'e ''babacım '' diye hitap ediyordu. Babaydar Şah İsmail'in çok iyi biri olduğunu ve Kızılbaşlık'ı anlatır.

Bir gece Kamber Kızılbaşlar tarafından kaçırılır, saraya götürülür. Orda Hasan Aka denen biriyle arkadaş olur. Onu neden kaçırdıklarını anlayamaz. Aka Hasan babası gibi ona hep hikayeler anlatır, onunla ilgilenir. Kamber gittiği sarayda Şah'ın gerçekten adaletli ve iyi biri olmadığını görür. Şah Sunni olan Müslümanları kaynar kazanda yakıyor, evlerinden sürgün ediyordu. Tebriz'den Sünniliği çekip atmak istiyordu ve o yüzden acımasızca davranıyordu. Hatta Şah'ın kendi annesi de oğluna gelip kötü eleştirilerde bulunduğu için Şah onu da öldürtmüştür.

Şahın karısının adı Gülizar Begüm'dü. Bu kadın şahı çok sever ve sayardı. Gülizar Begüm ona Tahmasb adında bir erkek çocuğu doğurmuş ve şah yeni bir kadınla daha evlenmişti. Bu kadının adı da Taçlı idi. Bu kadının güzelliği tüm Tebriz'de duyulmuş herkes onun hakkında konuşurmuş. Şah da Taçlı'ya karşı çok büyük bir aşk besler ama Taçlı çocukluk aşkı olan Ömer'i sevmektedir. Şahın sevgisine karşılık vermez.

Diğer yanda ise Osmanlı sultanı Yavuz vardır. O da aynı şekil ülkedeki Kızılbaşları öldürtmüş ya Sünni olursunuz ya da ölürsünüz diye söylemiştir. Yavuz'un babası Bayezid tahta diğer oğlunun geçmesini isterken Yavuz kendi başarısını kanıtlamak ister ve babasının sözünü ezip geçer. Bir süre sonra babasının tahtını elinden alır ve babası ona ''sen beni bu tahtımdan ettin Allah da sana öyle bir dert versin ki genç yaşta ölürsün'' diye beddua etmiştir. Sultan kılık değiştirerek yanına yardımcısı Hüseyin'i alıp Tebriz'e gitmiş ve Şah İsmail'in sarayına kadar gitmiştir. Şaha kendini derviş diye tanıtmış ve şahı kandırmıştır. Sonra Şah ile satranç oynamış Şah’ı yenmiştir ve Şah onu kovmuştur. Böylece şahın sarayının işleyişini görmüş, bazı bilgiler elde etmiştir.

Ayrıca hikayede en farklı olan bir konu ise ikiz olan Hasan ve Hüseyin'in farklı gruplarda yer almasıydı. Hasan şahın yanında, Hüseyin ise sultanın yanındaydı. Sultan, Hüseyin'i de yanına alıp Tebriz yoluna çıkmıştır fakat Erzincan taraflarına geldiklerinde, kimse sultanın ordusuna yardım etmemiştir. Sultanın ordusu su bulamazken bölgedeki Kızılbaşlar onlara bir yudum su vermemiştir. Bu meşakkatli yolculuk ardından Osmanlı askerlerinin gücü tükendi. Şah ise onlar kendini yıpratırken yerinden kalkmıyordu, onun yerine sultanla mektuplaşıyorlar birbirlerine laf atıyorlardı. Bazen iğrenç hediyeleri birbirine yolluyorlardı. Örneğin kadın resimleri, esrar, pis maddeler...

Günler geçti ve Çaldıran'da karşılaştılar. Sultanın elinde çok güçlü top ve tüfekler vardı. Kızılbaşlarda ise kılıç ve tüfek vardı. İki ordu çarpıştı ve çarpışırken Hüseyin yanlışlıkla kardeşini öldürdü. Ona arkadan vurmuş yüzünü görmemişti. Hüseyin savaş sırasında çok üzüldü ve kardeşinin elbiselerini giyerek şahın tarafına geçti ve böyle yaparak vicdanını rahatlatacağını sandı. Savaşı Sultan Selim kazandı.

Şah savaştan Gülizar'ı da alıp kaçtı. Taçlı'yı alamadan kaçmak zorundaydı. Taçlı savaş ortasında Kamber ile kaldı. Sonra Taçlı'yı sultan yanına çağırdı ve onu Cafer Çelebi denen çirkin ve yaşlı bir adamla evlendirdi. Taçlı onun bunu neden yaptığını anlayamadı. Bir süre sonra Cafer Çelebi öldü. Taçlı ve Kamber buna çok üzüldü çünkü Çelebi çok iyi bir insandı onlara çok değer veriyordu. Şah ise Taçlı'nın aşkından derbeder olmuştu, yanında Hüseyin vardı ve onu teselli ediyordu. Şah ondan gidip Taçlı'yı öldürmesini istedi. Hüseyin bu görevi üstlendi ve Taçlı'nın evini takip etti ve öldürmek isterken birde duydu ki Yavuz Selim Han ölmüş. Şah onun sultana karşı bir şey hissedeceğini düşünüp Hüseyin 'i göndermişti ama artık sultan öldüğüne göre Taçlı'yı da öldürmesine gerek yoktu. Sultan ölmüştü, babasının ona bedduası tutmuş ve sırtında çıkan bir çıban yüzünden ölmüştü.

Taçlı bu haberi duyduğunda Kambercan'ın kollarında ağlamıştı çünkü sultana karşı bir şeyler hissediyordu. Günler geçerken Şah da ölmüştü. Daha 38 yaşındaydı. Taçlı ve Kamber kalmıştı. Kamber ona öyle bir aşkla bağlıydı ki onun hizmetini etmekten bile gurur duyuyordu. Taçlı gün gelince Kamber'e aslında onu herkesten çok sevdiğini ve artık öleceğini söylemiştir o an Kamber kendinden geçmiş şekilde Taçlı'nın elinden tuttuğunda, Taçlı ona öldüğümde kimseye yerimi söyleme beni kimse bilmesin'' dedi. Ve o an Kamber'in yanında can verdi Kamber onun sözünü tutup mezarının yerini kimseye demedi ve mezarlıkta bir adam gördü. Orada oturmuş Kuran okuyordu adama adını sorunca, adam benim adım ''Ömer'' dedi. Mezarın başındaki Taçlı'nın küçüklük aşkı Ömer'di.

Kambercan romanın en sonunda ise asıl babasının kim olduğunu öğrenir. Asıl babası Ali adında biri, şahın kardeşiydi. Kamber şahın yeğeni olduğunu ve bunun kendinden saklanma sebebinin ise şahın onun gelip tahta göz koyacağından dolayıymış.