Empresyonizmin Felsefi Kökeni
Ben dediğimiz şey o halde nedir? Ben, bir duyumlar sentezidir, bir duyumlar grubudur. Burada daha somut olabilmek için, bir an organik kimyayı düşünelim. Nasıl bütün organik varlık, belli elemanların çeşitli sentezlerinden meydana gelmişse, ruhsal varlık da, duyum, impression denen elemanların çeşitli sentezlerinden meydana gelmiştir. Tasavvurlar, duygular, kısacası çeşitli ruhsal yaşam alanları aynı elemanlardan meydana gelmiş farklı sentezlerdir. Kuşkusuz, bu bir kaba analogidir (benzetmedir). Ama, bu analogi’nin kökü E. Mach’ın pozitivist metafizik’inde bulunmaktadır, yani onun «aşağıdan yukarı» giden metafizik’inde. Mach bu metafizikte bir ilk eleman, bir «arche» olarak duyumu alıyor. Ve sonra bütün varlığı, bu ilk elemanla kurmak istiyor. Böylece bütün varlık alanları, bu ilk elemanın çeşitli sentetik bağlılıkları olarak düşünülüyor. Bu ilk eleman, varlığın dışında değil (transcendent), ama varlığın içindedir (immanent). Bundan ötürü onun bu metafizik’ine bir immanent metafizik de denebilir.
Sayfa 27 - Remzi KitabeviKitabı okudu
