"Migirdiç Margosyan, Ermenilerin kavaragan kraganutyun dedikleri ve Türkçe'ye 'köy edebiyatı" veya 'taşra edebiyatı' olarak çevrilebilecek bir ekolün yaşayan son temsilcisi olarak adlandırılagelmiştir." Ermeni taşra edebiyatı olarak adlandırılan bu türü çok severim ama sadece yazarların ulusal kimlik farkından dolayı böyle bir tabiri de çok yerinde bulduğumu söyleyemem. Çok kıymetli bir hocamın dediği gibi, bu türe "Türkiyeli azınlık edebiyatı" ismini vermek, ötekileştirmemek ya da içimize işlemiş ötekileştirmeyi en aza indirmek babında çok daha yerinde bir karar aslında. Mesela okuduğum bu minik eser, yazarı tarafından yarısı Türkçe, yarısı Ermenice olarak kaleme alınmış. Çünkü Margosyan,bu topraklarda doğmuş, büyümüş, yetişmiş, okumuş ve yaşamış bir isim: Bir haberde yazanları aynen aktarayım: "23 Aralık 1938’de Diyarbakır’da, Hançepek yani bilinen adıyla Gavur Mahallesinde doğdu. Eğitimini Süleyman Nazif İlkokulu, Ziya Gökalp Ortaokulu, daha sonra İstanbul’daki Bezciyan Ortaokulu ve Getronagan Lisesi’nde sürdürdü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi.Babası Diyarbakır'daki Süleyman Nazif İlkokulunu bitirince Ermenice öğrenmesi için Margosyan'ı İstanbul'a yolluyor. Çünkü, babası dişçi Ali, “Asıl adının Sarkis olduğunu, Ali isminin kendisine sonradan Siverek'te bir köy ağası tarafından verildiğini, Birinci Harbi Umuminin sürgün artığı olduğu için dört yaşlarında sünnet edilip Müslümanlaştırıldıktan sonra isminin değiştirildiğini, aslında bir filla, yani Ermeni çocuğu olduğunu, çocuk yaşta çobanlık yaptığı için okuyup yazma öğrenemediğini, bu nedenle de ona ana dilini hiç olmazsa öğreterek, böylece tarihle bir tür hesaplaşmaya soyunduğunu” Diyarbakır'da herkese anlatmış, öyle ki olayı bilip duymayan kalmamış. Hakikaten Mığırdıç Margosyan da, babasının bu tavrını bir nevi vasiyet olarak kabul etmiş olacak ki, ileri de yazarlığa soyunarak Ermeni kültürünü tanıtmaya çalışmaktadır." Şayet Margosyan okuduysanız, anlatmama gerek yok,nefis tasvir ve öyküleme yeteneğine sahip olduğunu zaten bilirsiniz. O'nu okurken, hiç görmemiş olsanız bile, kendinizi Diyarbakır sokaklarında hissetmeniz kaçınılmaz olur. O da olmazsa kıyısından köşesinden muhakkak çocukluk zamanlarınızın hatıralarına bir el uzatırsınız, hele bir de ben gibi Doğu çocuğuysanız mest olur kalırsınız... Kendi çocukluk anılarından kesitler sunmuş bize Margosyan. Yaşadığı dönemde, Hançepek'te yani bilinen adı ile Gavur Mahallesi'nde tanıklık ettiği, azınlık olmanın hikayelerini,olumlu ve olumsuz yönleri ile biraraya getirmiş. Bir taraftan, mevcut yokluk ve yoksulluk zamanlarında Müslümanıyla, Ermenisiyle, Yahudisiyle, Keldanisiyle, Yezidisiyle, Süryanisiyle birlikte, tek yürek tek bilek olmanın güzelliklerinden bahsederken, diğer taraftan, çok kültürlü bir ortamda yaşamanın getirmiş olduğu zorluklardan dem vurmuş. "Ermenilerin çoğu esnaf ve zanaatkarlardı. Demirciler, taş ustaları, yemeniciler hep Ermeniydi. Büyükler çarşıda haşır neşir olurlardı birbirleriyle. Aileler arasında fazla komşuluk ilişkisi yoktu ama kapı komşumuzun Müslüman olması da sorun değildi. Bir kapı komşumuz da şimdilerin meşhur zengini Halis Toprak'tı mesela." Direkt olarak yansıtılmasa da, kimi öykülerin arka planında, azınlık olarak maruz kaldıkları sıkıntılardan, özellikle Tehcir dönemi yaşanılan ve yaşatılanlardan ötürü devlete karşı takınılan haklı eleştirel tavrı çok net görüyoruz. "Öğrencilerin çoğunun adı Ahmet, Mehmetken benimkinin Mıgirdiç olması herkesi şaşırtmış, biraz da güldürmüştü. Başta sıkıldım. Sonra baktım ki tarih kitaplarındaki kaşifler, bilim adamları vs hepsi benim gibi yabancı. Eh! O zaman ben de ileride büyük adam olacağımdan hiç kuşku duymadım. " Okuru asla zorlamayan, sıkmayan, su gibi akıp giden, hepsi bizden sekiz adet sıcak öykü barındırıyor eser: Pışt Bemurad, Pışt! Çocığın Adi Ne Olacağ? Ti-li-li Alo...Santro! Kaltak Malez Bozan'lara Gittik Söyle Margos Nerelisin? Dedim ya, Margosyan içimizden biri... Bir Anadolu Ermenisi olarak diğer zümrelerle, bilhassa Türklerle aramızda pek fark yoktu diyor ve bunu bir öyküsünde şöyle örneklendiriyor; "En büyük fark, anamın, onlar gibi müthiş zeytinyağlı dolma yapmayı bilmemesiydi." 1940'lı, 50'li yılların Diyarbakırına, Diyarbakır ekseninde Türkiyesine şahitlik etmek için "Söyle Margos Nerelisen" çok iyi bir seçim olacaktır. Dili oldukça yalın olan öykülerde, sıklıkla kullanılan yerel söyleyişler de son derece başarılı. Öykülerde kullanılan ve çoğunluğu Margosyan'ın annesinin ağzından aktarılan birtakım beddualar da var ki akıllara zarar... *Uyy, başan başından böyük daşlar yağa! *Uyy, geberesen, gidesen! Görmisen? Pasli nal mighina basmişsan. Ula, ayağın delinacağ! *Uyy, kor ocağ olasan köpegin oğli! Eşek arusini niye yedın? Dilın şimdi davul kimi şişecağ! *Uyy, cehnem ataşında kömür kimi yanasan! Ula, ataş elle tutulur? *Uyy, uyy, ezim ezim ezilesen, geberesen! Uyy, uyy, uyy, işşallah kurtlanasan, koğhasan, eşegin oğli! Bence güzelden öte, çok çok özel bir kitap "Söyle Margos Nerelisen." Önyargılarınızı bir çöp poşetine doldurup bağlayarak, bir tarafa atın ve Türkiyeli azınlık yazarlara bir şans verin lütfen. Bu şans ile birlikte, edebiyat adına, sanat adına, yaşanmışlıklar adına, dostluk, kardeşlik adına neleri elinizin tersiyle ittiğinizin farkına varacaksınız... Bu bağlamda Martin Luther King'in şu söylemini şiar edinelim lütfen: "Kuşlar gibi uçmasını, balıklar gibi yüzmesini öğrendik. Ancak bu arada çok basit bir sanatı unuttuk; kardeş olarak yaşamayı..."

Söyle Margos Nerelisen?Mıgırdiç Margosyan · Aras Yayıncılık · 2011244 okunma

··

1.108 görüntüleme

Sultannn

@Sultannn__ ·

30 Ocak 2021 22:50

Ellerine sağlık canım. Böyle güzel bir yazarı, hemen okurum demeyi çok isterdim ama biliyorsun işte :) Bu arada, Margosyan'ın bizden biri olduğu annesinin beddualarından belli :))