Tanpınar’ın hayatının tesadüfü olan beş şehri kendine has üslubuyla anlattığı deneme türündeki eseri keyifle okudum. Bu okumayı keyifli kılan temel sebeplerin Bursalı olmam, Ankara’da okumuş olmam, İstanbul’da askerlik yapmış ve doyasıya gezmiş olmam, son birkaç yıldır düzenli bir şekilde Erzurum’a gidiyor olmamdan kaynaklandığını düşünüyorum. Tanpınar gibi bu şehirlerle yolumuz kaderin cilveleriyle kesişti. Tek sebep bu değil tabiiki. Nitekim, sadece 1-2 gün görme şansı bulduğum Konya’yı Tanpınar’dan okurken de keyif aldım; hatta en beğendiğim pasajlar bu kısımda bulunuyor diyebilirim. Bu şehirleri gezip görmüş olmak okumayı kaliteli kılıyor ancak görmesenizde Tanpınar şehirlerin ruhunu size yaşatıyor. Bir anı ya da şehrin tarihsel geçmişi değil anlatılan. Mimari, musiki, şehrin kültürü, geçmişteki ve şimdiki hali enfes bir dille bize aktarmış Tanpınar. Anılar, beyitler, tarihi bilgiler vererek anlatımı zenginleştirmiş. Belagatin zirve yaptığı öyle cümleler var ki dönüp dönüp okudum. İstanbul ve boğaz faslı bana biraz fazla uzun geldi sadece. Şahıslara ve Tanzimat dönemine fazla odaklanmış gibi hissettim. Zaten son sayfalarda yazar da belki bunun farkına varmış ve “... niçin Boğaz’dan ve İstanbul’dan bahsederken bitin bu dirilmesi imkansız şeylerden bahsettim. Niçin geçmiş zaman bizi bir kuyu gibi çekiyor?” diyerek sanki özeleştiri yapmış. Tanpınar zaten en başta kitabın konusunun eskiye, kaybolmuş şeylere duyulan üzüntü ve yeniye karşı beslenen iştiyak olduğunu söylüyor. Eski şeyleri bize çekenin bıraktıkları boşluk olduğunu, meselenin mazi ile nerede ve nasıl bağlanacağımız olduğunu da ekliyor. “Hepimiz bir şuur ve benlik buhranın çocuklarıyız. Hepimiz Hamlet‘ten daha keskin bir “olmak veya olmamak” davası içinde yaşıyoruz. Onu benimsedikçe hayatımıza ve eserimize daha yakından sahip olacağız, belki de sadece aramak ve bütün kapıları çalma kâfidir” (s.206) dedikten sonra ilkesel bir tespitle noktayı koyuyor: “En iyisi bırakalım hatıralar içimizde konuşacakları saati kendiliklerinden seçsinler. Bizim yapacağımız yeni, müstahsil ve canlı bugünün rüzgârına kendimizi teslim etmektir. O bizi güzelle iyinin, şuurla hûlyanın el ele vereceği çalışkan ve mesut bir dünyaya götürecektir.” Keyifli okumalar.

Beş ŞehirAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 201911,6bin okunma

··

11 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ahmet Çavdar