... O zamanki bu Hıristiyanlık, giderek, Avrupa insanını Akdeniz uygarlık çevresinin Kuzeybatısına hapsetti. Aşağı yukarı on yüzyıl, zamanımızın en totaliter rejimlerinin bile başaramadığı bir şeyi yaptı; her insanın tepesine, onun aklına, kalbine ve hatta yatak odasına hükmeden bir papaz dikti. İnsanlık tarihinde görülmedik bir «kişiyi kendine köle etme» sistemi yarattı.
İslamlık, işte o zaman tarih sahnesine çıkmış bulunuyordu.
Bu din, o zamana kadar Hıristiyanlığın bir türlü sokulamadığı uluslar arasında, ona inat, yayıldı. 7'nci yüzyıldan 17'nci yüzyıla kadar dünya tarihinin en dinamik uygar insanları Müslümanlar oldu.