Saatleri Ayarlama Enstitüsü, bir toplumun ilkellikten çıkıp medeni, aydın olma gayretine dair sosyolojik eleştirilerin bulunduğu kurgu dışı olan kaynak bir kitap desem görüşümün müspet olmasına mâni olmaz sanıyorum. Tanpınar'ın romandaki kilit karakterler aracılığıyla her sınıftan insan için ortaya sürdüğü hükümleri ve tespitleri iyi ki okudum dedirtir. Asrımızın zaaflarını anlattığı yerler var ki romanın belkemiği olan sayfalardır. Zanaatkâr, hürriyet, fakirlik, ölüm, iktidar, tecrübe, musıki hakkında yaptığı tahliller ise takdire şayandır. Fikirlerini kesin bir açıklıkla anlattıkları ve hepsinin kendine has özellikleri olduğu için karakterleri konuşmak istiyorum. Hepsi ne yaptığının farkında olmasına rağmen birçok hadise ayaklarına dolanmıştır. Nuri Efendi, zamanın sahibi, ayarı bozuk saatlerin hasmı bir insan. Sonra bahsedilmesi behemehâl olan Halit Ayarcı, hakikatten, işlerden, yeniden bahsetme şekliyle; ondan evvel kimsenin düşünmediği telakkileriyle hep aklımda kalacak. Uzatmamak adına bahsetmeyi lüzum gördüğüm son kişi, velinimetinin tabiriyle muvaffakiyetlerine imansız karakterimiz Hayri İrdal var. Hayatının azami bir kısmında sefalet yaşayan diğer bütün kurgu karakterleri gibi bu eziklikle bir akıntıda sürüklenir. Her olayda alınganlığı tutan birçare bir gölgedir. Batılılaşma, Batıdan üstün olma, Batıdan önce olma, maziyi yeniden yaratma üstüne ince işlenmiş bir alay var. Şeyh Ahmet Zamani, Hayri İrdal ve Halit Ayarcı'nın hayal mahsülüdür. Zamanında Grahamdan evvel rabia hesaplarını bulan bir saatçi olmasıyla ölümünden yıllar sonra ünlenir. İçinde Halit Ayarcı'nın olduğu bir aldatmacayı bittabi herkes kabul görür. Aslında var olmayan bir zat üzerinden geçmişe saygısızlığımızı eleştirir. Naçizane kanaatimdir. Herkes okumalı.

Saatleri Ayarlama EnstitüsüAhmet Hamdi Tanpınar · Dergah Yayınları · 202342bin okunma

·

27 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ayşe Sönmez