İslam dünyası tarihine ilişkin kaynaklar, erken dönemlerde ciddi oranda artış göstermiştir. İlk başlarda, hadis biçimindeki dini gelenekler merkezdeydi ancak kısa süre sonra tarihçilerin tarzları ve yönelimleri daha da çeşitlenmiştir. Hişam İbn el-Kelbi (6. 204/819) gibi yazarlar, İslam öncesi Arap tarihi ve kültürünü incelemişlerdir. Ebu Hanife ed-Dineveri (6. 282/895), yönetimdeki Pers kökenli seçkinler için, İslam'dan ancak Sasani İmparatorluğu'nun yıkılışından sonra bahsedilen, herkesçe anlaşılabilir bir tarih kitabı yazmıştır. Taberi'nin (224-310/839-923),72 İngilizce çevirisi kırk cilt olan evrensel tarih (Târihu'r-rusül ve'İ-mülük (Peygamberler ve Melikler Tarihi)| üzerine yazdığı eseri, daha çok dinler (peygamberler ve hükümdarlar) tarihine73 yöneliktir. Bundan kısa bir süre sonra Mesudi (283-345/896-956) coğrafya ve tarihin birleşimi niteliğindeki, sadece Doğu Roma imparatorlarının değil, Frank krallarının da yer aldığı eserini ortaya koymuştur. Bu kitaplar, çağdaş Avrupa'nın kıyaslanabilir hiçbir şeye sahip olmadığı Antik Çağ tarihyazımı konusunda zirvede yer alan erken dönem Arap tarihçiliğinin başarılarından sadece birkaçıdır.” 74
*****
72 The Historyofal-Tabari, Açıklamalı tercüme, 40 Cilt, Albany, 1985-2007.
73 T. Bauer burada Almanca “heilsgeschichte” kavramını kullanıyor. İngilizceye “history of salvation” olarak çevrilen kavram, Tanrı'nın tarihte bizzat tol alarak insanların kurtuluşu yönünde olaylara müdahil olmasını ifade eder. Ancak Târihu'r-rusül ve'l mülük ya da Târihu'1-Taberi adlarıyla da bilinen eserinde müellif, haklarında bize bilgi ulaşan peygamberlerin, hükümdarların ve halifelerin tarihini ve iktidar günlerindeki olayları anlattığını vurgular. Bu anlamda Taberi'nin tarihi için Bauer'in kullandığı “heilsgeschichte” kavramını Eski Ahit kapsamında geliştirilen “kurtuluş tarihi” çerçevesinde değil, Türkçe literatürde daha yaygın olarak kullanılan dinler ve pergamberler tarihi ile karşılamayı uygun gör. dük. (ed.n.)
74 Kış. Chase F. Robinson, Islamic Historiography, Cambridge 2003.
·
69 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.