Ən çox sevdiklərimdən...
Avtobusa gecikən yazı
Balacayıq, bap-balaca; evimizin böyründə əlini başının altına atıb arın-arxayın uzanan Viləş çayının günəşin təcavüzünə məruz qalmış isti-ilıq sularında sitilləyə-sitilləyə, gözümüz qızaranacan çimən qayışbaldır vaxtlarımızdır. Təndirxanadayıq. Məndən də balaca iki qardaşıma qoşulub qışqıra-gülə anamızı incidirik: "Ana, çörək yoxdu?" Arvad əsəbiləşib çıxır özündən: ay bala, deməmişəm ki, "yoxdu" deməyin? Nədi, dilizə yara düşər ki, "çörək var? -deyəsiz?
Onun əsəbiləşməsi bizi kefləndirir, bu lap evlərin zənginə basıb qaçmaq kimi ləzzətli bir əyləncədir; ustufca yaxınlaşıb yenə xorla çağırırıq: ana, çörək yoxdu? "Bura gəlin, zalım uşağı, görürsən, məni incidirlər haa!" Qatır bizi qabağına, deyəsən arxamızca nəsə atır da, amma yüz faiz heç birimizə heç nə dəymir, gülüşürük, gülüşürük...
Şam süfrəsində ruzi mələyi kimi bizə çörək böləndə yəqin bayaqkı söhbət düşür yadına, şirin-şirin bizdən atamıza şikayətlənir, fəqət atamız da onu başa düşmür, "ay qız, bekar qalmısan? Nə fərqi var axı?" -deyir, qoy olsun "çörək yoxdur". Anam "fərqi var, fərqi çoxdur" -desə də sözünü əsaslandıra bilmir, bilmir... o əsəbiləşir, bizsə yenə və yenə gülüşürük...
Sonralar buna bənzər bir şeyi Spinozadan da oxuyuram, insanlara köləlikdən deyil, azadlıqdan danışın, deyir Spinoza. Çarə budur: Sürəkli köləliyi qınamaqdansa azadlığın üstünlüklərindən danışmaq, elə hey bədbəxtliyi pisləməkdənsə xoşbəxtliyi, xoşbəxtliyi təsvir etmək! İndilərdə başa düşürəm ki, anam da, Spinoza da haqlıymış, sözlərin də xüsusi enerjisi, çəkiciliyi, cazibəsi varmış. Və anlayıram ki, bəlkə də tez-tez xoşbəxtlikdən danışanlar, xoşbəxtlər deyil, xoşbəxt olmaq istəyənlərdir.
Niyə də yox! Məsələn, məncə, azadlığı, alicənablığı, vəfadarlığı, səxavəti, hətta şücaətliliyi belə imitasiya edərək (kimisə yamsılayaraq) öyrənmək olar. Biz imitasiyaya pis baxırıq, halbuki elm deyir, bütün tərəqqilərin ilk mərhləsi məhz imitasiyayla başlayır; tutalım, körpə - yeməyi, içməyi, gəzməyi, danışmağı... və daha nələr nələri öz valideylərini yamsılayaraq öyrənmirmi? Sonra məktəbdə, sonra UNİ-də, sonra həyatda...
Yaşasın imitasiya!
Gördüklərimə inansam, qorxa-qorxa deyərdim ki, özlərini davamlı olaraq zəngin, xoşbəxt, alicənab, azad insan kimi aparanlar sonunda (adətən) istədiklərinə nail olurlar. Əziz imam Əlinin qənaətisə daha qətidir:
"Elə birini görmədim ki, özünü kiməsə oxşatmağa çalışsın, sonda onun kimi olmasın".
Balacayıq, bap-balaca. Evdəkilərdən gizlin yumurta döyüşdürməkçün hinimizdə qırmızı fərənin başının üstündə səbirlə, yalvarışla gözləyən vaxtlarımızdır. Pələmədəyik. Nur üzlü nənəmiz kürəyə bənzər nehrəsini qabağına uzadıb beşik kimi yellədir:
Nehrəm ol, ol, ol,
yağı balamın başınca,
ayranı göz yaşınca...
Yenə oynamağımız tutub. Ustufca yaxınlaşırıq: "Sənə qurban olaq, ay nənə!" Tez əsəbiləşir, əlini çəkir nehrədən, sanki dünya bir anlıq fırlanmağından dayanır: "Yoox, yox, bala, Allah eləməsin, ağzınızdan yel alsın, mən sizə qurban olum". Ən yaxşısı, ay nənə, biz sənə qurban olaq! - Nə qədər təkrar ediriksə, o da heç yorulmadan geri qaytarır: "Olmaz, bala, qoy mən sizə qurban olum!" Lap "səndə qaldı, məndə qaldı" oyunu kimi. Sanki son dəfə kim desə, elə o da qurban olacaqmış kimi...
Sözün gücünə bax belə inanırdı analarımız, nənələrimiz, bəlkə ona görə gözəl idi həyat...
Axşam-axşam qayğısıyçün darıxdığım əziz bir insanım məndən səhhətimi soruşur, bir çimdik tərəddüddən sonra ağrılarım var, deyirəm. - Axx, - deyir, üzülür: - yarısı mənə gəlsin!
- Yarısı...?! - Əvvəl təəccüblənirəm, bərkdən-bərkdən gülürəm də. - Niyə məhz yarısı, niyə hamısı yox?
Cavab, avtobusa gecikən sərnişin kimi, özünü arxadan, qaça-qaça, tövşüyə-tövşüyə yetirir və mən dəhşətə gəlirəm: adam dilədiyində o qədər səmimidir ki, ağrının gücü çatacaq qədərini, yarısını istəyir...
İlqar Kamil
·
65 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.