“Türk Zırhlıları Ilk Kez Gösterildi!”, Milliyet, 05.04.2018, milliyet.com.tr
turk-zirhlilari-ilk-kez-gosterildi--ekonomi-2641763/, (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Senegal Ordusu
Ejder Yalçın ve Ejder TOMA’yı Vatandaşlarına Gösterdi”, Posta, 05.04.2018, posta.
com.tr/senegal-ordusu-ejder-yalcin-ve-ejder-toma-yi-vatandaslarina-gosterdi-1401685, (Erişim
tarihi: 01.10.2018); “Türk Zırhlıları Senegal’in Bağımsızlık Günü’nde”, Takvim, 05.04.2018, takvim.com.tr/guncel/2018/04/... (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Türk Zırhlısı Ejder Yalçın Senegal Sokaklarında”, Yeni Akit,
05.04.2018, yeniakit.com.tr/haber/turk-zirh..., (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Türk Zırhlıları Ejder Yalçın ve Ejder Toma Senegal’de Gösterildi”, Sabah, 06.04.2018, sabah.com.tr/galeri/turkiye/..., (Erişim tarihi: 01.10.2018).
63 “Senegal Cumhurbaşkanı Macky Sall’ı Türk Zırhlısı “Ejder Yalçın”lar Korudu”, Güneş,
09.04.2018, gunes.com/ekonomi/senegal..., (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Senegal Cumhurbaşkanı’nı Türk
Zırhlıları Korudu”, Hürriyet, 09.04.2018, hurriyet.com.tr/dunya/senegal-c..., (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Senegal Cumhurbaşkanı’nı Türk Zırhlıları Korudu”, Vatan, 09.04.2018, gazetevatan.com/senegal-cumhurb..., (Erişim tarihi: 01.10.2018).
64 “Jandarma Genel Komutanı Çetin ‘Utanç Adasını’ Ziyaret Etti”, Anadolu Ajansı, 02.04.2018,
aa.com.tr/tr/dunya/jandar..., (Erişim tarihi: 01.10.2018).
65 Onur Sinan Güzaltan, “Macron, Afrin ve Afrika”, Aydınlık, 16.04.2018, https://www.aydinlik.
com.tr/macron-afrin-ve-afrika-ozgurluk-meydani-nisan-2018-1, (Erişim tarihi: 01.10.2018). Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Fransız güvenlik bürokrasisi; Fransa’nın Afrika ve Ortadoğu’daki askerî varlığını artırmasından yanadır. (Merve Seren, “2030’a Giden Yolda Fransa”, M5
Ulusal Güvenlik Savunma ve Strateji Dergisi, Eylül 2018, m5dergi.com/2018/09/2030a-g..., (Erişim tarihi: 01.10.2018). Fransa’nın terörü bahane ederek Libya ve Mali’ye
yönelik “müdahale” olarak adlandırılan işgal hareketini ve Fil Dişi Sahilleri’ndeki askerî etkinliğini
göz önünde bulundurduğumuzda Fransa’nın Afrika’daki siyasî, ekonomik ve askerî nüfuz alanını kaybetmek istemediğini söylemek mümkündür. Fransa’nın bölgeye yönelik politikaları hakkında
bkz. (Fuad Ferhavi, Ortadoğu ve Afrika’da Fransız Dış Politikası, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK), Analiz No: 27). Fransızların Mali’ye müdahalesi ile ilgili olarak ayrıca bkz.
(Fuad Ferhavi, Afrika’da Küresel Rekabet ve Mali Krizi, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu
(USAK) Yayınları, Ankara, 2013).
66 “Almanya Türkiye ve Suudi Arabistan’a Silah Ihracatını Neredeyse Durdurdu”, Deutsche Welle,
23.07.2018, dw.com/tr/almanya-t%C3..., (Erişim tarihi: 01.10.2018).
67 Kamu diplomasisinin önemli bir ayağını da “askerî araçlar” oluşturmaktadır. “Askerî konular
genel olarak sert gücün bir unsuru olsalar da, barışı koruma ve tesis etme görevleri, bölgesel üsler,
eğitimler gibi konular bir ülkenin diğer ülke ve halkı nezdinde itibarını belirleyen bir etki yapabildiği
ölçüde yumuşak güç ve kamu diplomasisi kapsamında” görülebilirler. “Askerî üsler ve personel eğitimi” de bu kapsamda değerlendirilmelidir. Türkiye’nin genelde Afrika Boynuzu’nda özel de ise Somali’de gerçekleştirdiği insanî yardım faaliyetleri ve askerî eğitim üssü Türkiye’nin bölgede kamu
diplomasisini oldukça etkin kullandığına işaret etmektedir. Bölgedeki dengeleri tamamıyla değiştirebilecek bir jeopolitik konuma sahip olan Somali, “bölgeyi elde tutmak isteyen güçler yüzünden”
fiili olarak bölünmüş durumdadır. Uzun yıllar yaşadığı iç savaş, terör ve güvenlik sorunları sebebiyle parçalanma tehlikesi yaşayan Somali, Türkiye’nin Afrika’ya girişinde bir tür pilot bölge olarak
değerlendirilmekle birlikte aynı zamanda Türkiye’nin “insani yardımlarından ve kamu diplomasisi
kurumlarının faaliyetlerinden en fazla pay alan Afrika ülkesi konumundadır.” (Yılmaz-Kılıçoğlu,
“a.g.m.”, s. 471, 476). Türkiye’nin Somali’ye yönelik dış politikası ve yardımları hakkında ayrıntılı
bilgi için bkz. (Mehmet Özkan, Doğu Afrika Jeopolitiği ve Türkiye’nin Somali Politikası, Siyaset,
Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) Yayınları, İstanbul 2014).
68 Sinan Uslu, “Türkiye’den Somalili Askerlere Özel Eğitim”, Anadolu Ajansı, 07.04.2018, https://www.
aa.com.tr/tr/dunya/turkiyeden-somalili-askerlere-ozel-egitim/1110996, (Erişim tarihi: 01.10.2018).
69 “Türkiye, Somalili Askerlere Özel Eğitim Veriyor”, TRT Haber, 07.04.2018, trthaber.com
haber/turkiye/turkiye-somalili-askerlere-ozel-egitim-veriyor-359395.html, (Erişim tarihi: 01.10.2018).
70 Fatih Özer, “İki Senede 55 Bin Teslimat Yapılacak”, Yeni Şafak, 01.11.2017, yenisafak.com/gundem/iki-sene..., (Erişim tarihi: 01.10.2018).
71 “Milli Tüfek Sınırları Aştı”, Anadolu Ajansı, 31.10.2017, aa.com.tr/tr/ekonomi
milli-tufek-sinirlari-asti/952261, (Erişim tarihi: 01.10.2018); “First Turkish-Made Rifle Begins Serving Abroad”, Daily Sabah, 31.10.2017, dailysabah.com/defense/2017/10/31
first-turkish-made-rifle-begins-serving-abroad, (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Milli Tüfek Sınırları Aştı”, Takvim, 31.10.2017, takvim.com.tr/guncel/2017/10/..., (Erişim tarihi: 01.10.2018); “Milli Piyade Tüfeği Sınırları Aştı”, Güneş, 01.11.2017,
gunes.com/gundem/milli-pi..., (Erişim tarihi:
01.10.2018); “Turkish-Made Rifles To Be Exported”, Hurriyet Daily News, 01.11.2017, http://www.
hurriyetdailynews.com/turkish-made-rifles-to-be-exported-121735, (Erişim tarihi: 01.10.2018).
72 “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Ile Somali Federal Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Savunma
Sanayi İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”, Resmî Gazete,
18.02.2016, Kanun No: 6670, Kabul Tarihi: 30.01.2016.
73 ABD’nin Afrika’daki askerî mevcudiyeti, AFRICOM üzerinden kendisine açtığı hareket alanını ve
askerî ağırlığını göz önünde bulundurduğumuzda; ABD’nin Afrika’da kaybetmeye başladığını ifade
edebiliriz. (Osman Kağan Yücel, Yükselen Afrika’da Gerileyen Küresel Güç: ABD, Afrika Araştırmacıları Derneği (AFAM), 04.09.2018, afam.org.tr/yukselen-afrika..., (Erişim tarihi: 01.09.2018).) ABD’nin Afrika’daki askerî ağırlığı ile ilgili bkz. (Buğra
Sarı, “Amerikan Ulusal Çıkarları ve Afrika”, Ankara Üniversitesi Çalışmaları Dergisi, Cilt: 1, Sayı:
2, Bahar 2012, ss. 95-119; İzettin Artokça, “ABD’nin Afrika’daki Askerî Mevcudiyeti”, Akademik
Perspektif, 11.03.2013, akademikperspektif.com/2013/03/11/abdn..., (Erişim tarihi: 01.09.2018); “ABD’nin Afrika’daki Hayalet Askeri Ağı”, Yeni Şafak,
04.03.2017, yenisafak.com/dunya/abdnin-af...
(Erişim tarihi: 01.09.2018); Sait Yılmaz, “Afrika’da Terör: “Kara” Kıtada Sessiz Paylaşım Savaşları”,
Dünya Siyasetinde Afrika 4, (Ed. İsmail Ermağan), Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara 2018, ss.
311-336.
Atilla Oral, Nuri Killigil: Kafkasya’da İslâm Ordusu Kumandanı, Haliç’te Silah ve
Cephane Fabrikatörü, Enver Paşa’nın Kardeşi, Demkar Yayınevi, İstanbul 2016).
Murat Bardakçı, “Bugün
Tank Yapabilen Türkiye’nin Vaktiyle Askerine Elbise Bile Dikemediğinin Belgesidir”, Haber
Türk, 18.11.2012, haberturk.com/yazarlar/murat-...
Mücahit Türetken, “Yerli ve Milli Silah Sanayisinin
Temellerini Atan Isim: Nuri Killigil Paşa”, Anadolu Ajansı, 27.03.2018, aa.com.tr/tr
turkiye/yerli-ve-milli-silah-sanayisinin-temellerini-atan-isim-nuri-killigil-pasa/1100413