Özellikle 93 Harbi'nden sonra atayurtlarına dönmekten başka çareleri kalmayan Rumeli'deki Müslüman ahalinin kitlesel göçü ve dünyanın farklı coğrafyalarında yaşayan Müslüman toplulukların emperyalizm tarafından yutulmasının kamuoyunda yarattığı derin travma, Osmanlı aydınlarının en hafif biçimde söyleyecek olursak II. Abdülhamid'le aralarına mesafe koymalarına sebep oldu. Bu mesafeyi besleyen sıkıntıların giderek kronikleşmesi, bir süre sonra muhalefeti biraraya getiren ortak paydaya dönüşecektir.