Sinan Akyüz'ün son kitabında dediği gibi, biraz Bosna'yız hepimiz... "İnsanlar karanlıkta yalnız kaldıklarında değişirler." (s. 34) Oysa o güne kadar kardeş bilmişlerdi birbirlerini. Evinde bir şeyi biten komşusuna gitmiş, bir ocağa ateş düşünce diğeri söndürmeye gitmişti. Kim bilebilirdi ki içlerdeki büyüyen nefret tohumlarını? Kim bilebilirdi dinin, ırkın; kardeşliğin önüne geçip canlarına kastedeceğini? İnsan en çok en yakınındakine yenilir, çünkü savunmasızdır ona karşı...

Saraybosna Marlborosu İçinde Bosna Savaşı'nın arka planına dair farklı hikayelerin yer aldığı kısa anlatılardan oluşan anlamlı bir eser. Birçok kitap yazıldı Bosna'ya dair. Onu benzerlerinden ayıran savaşa değil savaşın gerisindeki hayatlara, güzel giden hayatlara savaşın yaptığı etkiye odaklanması ve o hayatları olabildiğince sade bir biçimde ele alması. Bu nedenle oldukça fazla eleştiri de almış. Duygusuzlukla, derin olmamakla, acıları anlatamamakla suçlanmış. Yorumumu katmam gerekirse bu cümlelerin hiçbirine katılmıyorum. Zira savaşın içinde yer alan, savaş başladığında da o yeri terk etmeyen bir şair

Miljenko Jergovic Olaylara o kadar hakim ki uzaktan yaklaşmış olması düşünülemez. Ve bunun yanında dediğim gibi bir "şair". İstese duygu yoğunluğu ile de anlatabilirdi her şeyi ama onun yapmak istediği ağlatmak, duygu yoğunluğu yaşatmak değil savaşın etkilerini, değişen hayatları, yitirilen dünyaları göz önüne sermekti. "Ben gözyaşlarının insanın içine akabileceğini bilmezdim." (s. 102) Akıyormuş demek... Bir bakıyormuşsun akıtabileceğin bir damla dahi kalmamış. Ve sonra o gözyaşlarını akıtacak sen de kalmamışsın. Günlük hayatın sıradanlığı birkaç gün içinde yerle bir olmuş. Ne gidecek yer kalmış ne de insan... Ve hatta ne de bir kütüphane. Yanıp kül olmuş kitaplıklar. Cengiz Han'ı ve torunlarını sırf bu yüzden sevmem. Ne yaktıkları kütüphaneleri unuturum, ne yakılıp yıkılan Otrar'ı... "Yaşamak, artık ciddi bir müessese." (s. 33) Ne zaman anlıyorsun. Ölüm baş gösterdiğinde. Kapıya dayanmadan kiymeti olmuyor alınan nefesin. Tıpkı yaşayan insanların varken kıymetlerini bilmeyip öldükleri zaman mezarlarına çiçekle koştuğumuz gibi yaşamanın ciddiyetini de elden giderken anlıyoruz. Artık hiçbir şey eskisi gibi olmuyor. Bakın Suriye ve Filistin'e... "Savaş durumları tersine çevirir, böylece yasaklı olan şeyler normalleşirken normal olan her şeyse aksine zorlaşır, korkunçlaşır veya imkansız hale gelir: yemek, içmek, okumak, uyumak, sohbet etmek, yürümek..." (s. 16) "Hayat, yalnızca yaşadığını bildiğinde kıymetlenir." (s. 109) Yaşıyor musunuz? Ya da yaşadığınızı ne kadar biliyorsunuz. Ne der Halikarnas Balıkçısı: "Bu yaşamak değil, uzun ölüm." Geçtiğimiz yıllarda bir film izlemiştim. Şöyle bir diyalog geçiyordu içinde: "Sen buna yaşamak mı diyorsun Mahsun? Yaşamak farklı şehirler gezmektir. Tiyatroya, operaya gidebilmektir. Güzel kitaplar okuyup şiirler dinlemektir. Bizimkisi yaşamak değil, katlanmak." Ve devam ediyor, "Ölmemek, yaşamak değildir." Düşünün savaş coğrafyalarını. Okula, hastaneye dahi gidemezken bunların hangilerini yapabilirler? Güzel anlatmış Jergovic: "İşte biz, evlat, birbirimizi görebilecek ve artık yaşamadığımıza kanaat getirecek kadar hayattayız. Hepsi bu." Sade, duygusuz, sığ bulduğunuz kitap beni benden aldı kuşkusuz.

Drina Köprüsü'nden beri hayranım o coğrafyayı anlatan kitaplara... Yüreğimin bir kısmı hep Balkanlar'da. Bu düşüncenize de

İncir Kuşları gibi olaya bambaşka yaklaşan kitapların yol açtığını düşünüyorum. Ama şunu unutmamak gerek, hep aynı bakış açısıyla bakarsak başka bir şey görmemiz mümkün olmaz.

Saraybosna MarlborosuMiljenko Jergovic · Kutu Yayınları · 2019998 okunma

·

557 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.