" (...) Divriği Külliyesi, o çağda sadece Anadolu'da varolan ulucami, medrese ve şifahane tipolojisinin en başat ve olgunlaşmış örnekleri ni birleştiren bir yapıdır. Cami, İran kökenli örneklerden farklı bir planla karşımıza çıkar. Bu plan, mihrap önündeki açıklığı bir maksure kubbesiyle vurgulanmış, çok ayaklı bir Arap camisi türevidir. İslam ülkelerinde her dönemde pek çok varyasyonu olan bu temel tipoloji Selçuklu çağında da Anadolu'ya özgü bir boyut ve nitelik kazanmıştır. Anadolu'nun göçer Türk emirleri için çok ayaklı cami yapılması ve emirin namaz kılacağı maksurenin süslü bir kubbeyle örtülmesi, İran Selçuklu çağının yarattığı bir mekan düzeninin Anadolu yorumudur. Mihrap önündeki maksure, yani emir ya da sultanın namaz kılacağı özel alan, Melikşah'ın Isfahan Cuma Camisi'nde olduğu gibi, caminin en görkemli mekanı idi. Fakat bu alan Anadolu'da bağımsız bir hacim değildir. Süslü bir kubbeyle vurgulanmış bir mekandır. Divriği'de maksure üzerindeki sivri külahlı sekizgen dilimli nervürlü kubbe, büyük bir itinayla uygulanmış görkemli bir kubbe tasarımıdır. Gelişmiş mukarnas bezemesiyle Anadolu'nun en güzel Ortaçağ kubbesi sayılabilir. Anadolu'da Selçuklu egemenliğinde cami tipolojisi değişik bir yön vurgusu kazanmıştır. Genelde enine yani mihrap duvarına paralel olarak gelişen eski Arap geleneğindeki cami mekanı, hoyuna gelişen bir mekana dönüştürülmüştür. Bu değişim, ca mileri inşa eden yerli ustaların Hıristiyan kilise tipolojisini anımsamaları sonucu olabilir. Ne var ki Doğu hıristiyan mimarisinde 5. yüzyıldan sonra beş nefli bazi lika yoktur. Justinianos'tan sonra Doğu Hıristiyan mimarisi küçük boyutlu merkezi planlı kiliseler üzerinde yoğunlaşmıştır. Divriği Ulucamisi ise iç mekanı 28,50x37,50 m boyutunda, 5 sahınlı, 25 açıklıklı büyük bir ibadet mekanıdır. Mihrap aksı üzerinde bulunan üçüncü açıklıktaki aydınlık feneri caminin içini aydınlatma amacı taşıyordu.
Camiye bitişik olarak yapılmış Şifahane, kapalı orta aydınlıklı medrese tipolojisinin Anadolu'daki en güzel ve değişik uygulamalarından biridir. (...) "
Sayfa 26
·
36 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.