Negatif Diyalektik'te "diyalektik, özdeşlik yokluğunun kesin bilincidir,” diyen Adomo bireyin herhangi bir kolektif düzen içinde her türlü düzleşmesini reddetmek gerektiğini ve ne yaparsak yapalım çelişkileri Hegel usulü bir diyalektik alıkoyarak-aşma (Aufhebung) hareketiyle asla aşamayacağımızı bilmemiz gerektiğini ima etmektedir; aksine, eski katmanlar daima etkin kalmakta ve en beklenmedik anlarda tekrar su yüzüne çıkmaktadır.
·
246 görüntüleme
“Eski katmanlar daima etkin kalmakla ve en beklenmedik anlarda tekrar su yüzüne çıkmaktadır.” Epey düşündürücü. Yeni olanın ortaya çıkması eskiyi kapsamasa da nesnel olarak- ki kapsadığı haller mevcuttur- eskinin biçimini ya da içeriğini göz önünde bulundurmak zorunda kalır. Buna örnek vermek gerekirse tekniğin gelişimi, bilincin gelişimi, evrimsel aşamalar ve sıçramalar vb.. eskiyi göz önüne almak, yeninin oluşumu için bir ayna görevi görmesinden kaynaklı, eskinin şeklen değilse bile içerik olarak çelişkileriyle beraber götürür. Ta ki yeni olanın da eskiyip bir sonraki yeniye yenilinceye kadar. Tabi ki Hegelci bir us yürütme bu türden bir argümanı desteklerdi belki de. Tarihe sahip olan insan, tarihin bilincini de beraberinde getirmesinden mütevellit, eskiyi bir bellek rafinesinin sondajını da tekeline alır. Başka bir çaresi yoktur çünkü Hegel’in Hukuk Felsefesi’nin Eleştirisi adlı eserinde dediği gibi, yapabiliyorsanız Rodos’un üzerinden atlayın! Tarihsel momentler bir önceki evreyi yaşamadan bir sonraki evreye geçebilir belki, Sovyet Devrimi bunun kanıtıdır. Nitekim bunun ödünlemesini “demokratik devrim” formülünde bulmuştur. Kendi devrimimizi kendimiz yapmalıyız diyen Troçki ve Lenin, o dönemin Rusya’sında kısmi bir liberal politikaya yer vermek zorunda kalmıştır. Adorno’nun tezi gayet makul ve güçlü nitekim Hegel’in tezleri de öyle
Eski katmanlar meselesini hem tarihsel-kültürel olarak hem de psikososyal olarak da düşünebiliriz bence. Değişim dönüşümler vardır ama eskinin yerine geçen yeni durum sınır dışında oluşan bir yeni durum değildir. Hegelin ve hatta marxın diyalektiğine getirilen eleştirilerden ister Adornonun negatif diyalektik dediği şey isterse Deleuze ve diğer post-yapısalcıların katmansal ilişkilenme biçimleri dediği şey düz çizgisel tarihselcilik mantığının sağlam kritiğini içerir. Usulünce gömülmeyen şey gün gelir hortlar diyen lacan; tarihsel olaylar, bireysel yaşantılar, birlik duygusundan (benlik, devlet, otorite vs) ötürü üzeri örtülen ve tekil bırakılarak yalnızlaştırılan ne varsa gün gelir yeni olanın karşısına çıkar der gibi negatif diyalektiğe katılır
Eski katmanlar salt tarihsel, kültürel veya psikososyal olarak düşünülemez, diyalektik bir içerim ve iç dinamiklerin çelişkisi ise, bu yaşamın, evrenin tamamında olan bir çelişki ve süreç. Eski ve yeni kendi içerimleri ile varlık kazandığı gibi kendi içeriği ve biçimiyle de çatışma halindedir. Özcesi var olan, var oluşan her şey buna dahildir.(Diyalektik açıdan)
Tarihselcilik konusu kanımca yanlış anlaşılıyor. Bu özellikle Hegel’e saldıranlarda görülür. Hegel için gerçi böyle bir eleştiri de yersiz değil nitekim Marx için aynı şeyleri söylemek zordur. Çünkü tarihsel ilerlemeyi düz bir çizgi olarak ele almaz Marx, ileriye doğru atılımlar geriye dönük atılımları da içerir. Örneğin III.Louis Bonaparte böyle bir örnektir. Hegel’in tarihte olaylar iki kez yaşanır, demesine karşın Marx, ilkin trajedi ikincisi traji-komedidir, der. Marx, III.Louis Bonaparte’nin iktidarını trajikomedi olarak görür, Napolyon’un varisidir ve beceriksizdir. Tekrarlar veya geriye dönüşler vardır mutlaka. Diyalektik açışından bakarsak evet, geriye dönüşlere de uğrar, geriye doğru da uzanır. Ne var ki bir yönü de ileriye bakar. Walter Benjamin’in “Tarihin Meleği” dediği ifade buna uygun bir ifadedir. Bir gözü arkaya bir gözü de ileriye bakar. Bu iki uç arasındaki süreç ve dinamikler iki karşıt uçun yönünü belirler. Tarihsel materyalizm bu yönüyle çok güçlüdür. Usulünce gömülmesi için de üsülunca yeninin de kafasını kaldırması gerekir.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.