Mustafa Kemal Atatürk ün Birinci Dünya Savaşı sırasında, böbrek hastalığı tedavisi nedeniyle Karlsbad’ta yazdığı hatıralarını Afet İnan kitaplaştırmıştır. Karlsbad günümüzde Çek Cumhuriyeti’nde yer alan bir kaplıca şehridir. Orada geçirdiği sürede Atatürk’ün bu anı defterinde onun bazen ilham veren bazen güldüren anılarını okuyoruz. Beyaz ekmeğe ne kadar düşkün olduğunu okumak beni gülümsetti, yabancı dillere olan merakı, okumaya olan düşkünlüğü ise hayran bıraktı.
Tedavisine, sohbetlerine, okuduğu kitaplara, askeri,siyasi, sosyal sorunlarla ilgili düşüncelerine yer vermiş fakat güvenlik sebebiyle geleceğe dair fikirlerini çok fazla detaylandırmamıştır. Bu anı defterinde:
- Kadınlar ve evlilikle ilgili olarak; evlilerin hayatı paylaşırken sadık ve adil olmalarına, mutlu olabilmeleri için en iyi şekilde eğitilmeleri gerektiğini vurgulamıştır. Toplumun gelişmesinde kadının hayati rol oynadığına ve toplumsal gelişmenin ancak kadının özgürleşmesi ve gelişmesi ile sağlanabileceğine inanmıştır.
"...kadın sorununda cesur olalım, kuşkuyu bırakalım. Açılsınlar. Onların
dimağları gerçek bilgi ve sanat ile bezensin. İffeti, bilimi sağlıklı biçimde açıklayalım. Şeref ve haysiyet sahibi olmalarına birinci derecede önem verelim.”
- Gazetecilik merakı olmuş ve bunu meslek olarak yapmak istemiş, 1918’de Ali Fethi Okyar ile birlikte ‘Minber’ adlı 51 sayısı olan bir günlük gazete çıkarmışlardır.
- Askeri başarı ile ilgili; komutanın ününün, sorumluluk alma becerisinin, cesaretinin etkisini vurgularken, askerlerin ruhsal durumu ve maneviyatının önemini vurgulamıştır.
Mustafa Kemal, birinci ağızdan bütün bir hatıra kaydının bulunmamasını şu sözlerle açıklıyor:
“Birincisi yeteri kadar yazı yazmak için zamanım yoktu.
İkincisi her düşündüğümü ve yaptığımı, sır olan düşüncelerimi anlatmak için bu deftere nasıl güven duyabilirdim?”
