Gazzali'nin "kauzalite" eleştirisi (Ateş/Pamuk örneklemi)
Birinci aşamada karşıtlarımız yanma olayın gerçekleştiren etki'nin yalnızca ateş olduğunu söylerler. Onlara göre, ateş doğal bir etkendir, seçme gücü olan bir etken değil. Dolayısıyla, etkisini kabul eden şey ile bir araya geldikten sonra kendi doğasında bulunan şeyi engelleyemez. Biz bu savi reddediyor ve diyoruz ki: Yanma olayının etkeni; melekler aracılığıyla ya da aracısız olarak pamuk üzerinde kararma yaratıp onu parçalara ayıran ve onu yakıp kül eden Yüce Tanrı'dır. Ateş ise cansızdır ve onun hiçbir etkisi yoktur. Ateşin etken olduğunun kanıtı nedir? Ateş ile pamuğun bir araya gelmesi sırasında yanma olayını gözlemlemekten başka, onların hiçbir kanıtları yoktur. Oysa, yanma olayının ateşle bir araya gelme sırasında ortaya çıkmış olması, ateşin bu olayda etken olmasının ve başka bir yanma nedeni bulunmadığının kanıtı olamaz. Çünkü can [ruh] ile algılayan ve hareket eden gücün canlıların spermalarında bir araya gelmesi, sıcaklık soğukluk, kuruluk ve yaşlık ile sınırlı doğalardan meydana gelmez. Yine, baba da spermayı döl yatağına bırakmak ile embriyonun etkisi olmadığı gibi, embriyonda ortaya çıkan yaşam, görme ve işitme gibi güçlerin etkeni de değildir. Onda bu güçlerin bulunduğu bilinmesine karşın, hiç kimse bu sayılanların baba tarafından var edildiğini ileri sürmemiştir. Bunları ya doğrudan ya da sonradan olan şeyleri ortaya çıkarmakla görevli melekler aracılığıyla var eden, ilk ilkedir. Yaratan'ın varlığını kabul eden filozoflar bu görüşü kesin benimsemişlerdir. Bu tartışma da onlara yöneliktir
Sayfa 416Kitabı okudu
·
1 artı 1'leme
·362 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.