Gezginlik aslında bütün tasavvuf erbabında söz konusuydu, fakat Kalenderî dervişlerde bir yaşam tarzı mesabesindeydi. Seyahat etmek, dünya malına değer vermemenin ve fakirliğin bir göstergesi, aynı zamanda bunun sürekli kılınma biçimiydi. Gruplar halinde şehir şehir, kasaba kasaba, köy köy ilahiler söyleyerek dolaşırlar ve geçimlerini dilenerek sağlarlardı. Bazen zenginlerin evlerinin önünde konaklayıp onları methedici deyişler maniler söyleyerek ihsanlarına nail olurlar, bazen de çarşı pazarda karşılaştıkları insanların fallarına bakar, onlara dua eder, hayır sözleri ederek gönüllerine girer, yiyecek temin ederlerdi.¹⁷¹
Bütün bu özelliklerinden dolayı, Kalenderî dervişlere şiddetli tepkiler yöneltilmiştir. Bu tepkiler toplumun her kesiminden olmamakla birlikte, özellikle ulema tarafından dile getirilmiştir. Ulema onları şeriatın dışına çıkmakla itham etmiştir. Bu ithamdan dolayı çoklukla zındıklık ve mülhidlikle suçlanmışlardır.¹⁷²Aynı şekilde diğer tarikatlar ve tüccarlar tarafından da benzer suçlamalara maruz kalıp dışlanmaları söz konusudur. Ancak halkın Kalenderî dervişlere tepki göstermesi çok nadir rastlanan bir durumdur. Sıradan insanlar genellikle Kalenderi dervişlere karşı büyük bir saygı duymuşlardır. Özellikle meczub görünüşlü dervişlere Hızır olma ihtimaline binaen aşırı müsamaha gösterilmiş, onlara saygı ve ikramda kusur edilmemiştir. Kalenderîler hayatta oldukları gibi vefat ettikleri zaman da çok büyük saygıya mazhar olmuşlardır. Hatta birçok Kalenderî şeyhinin mezarı halk tarafından bir ziyaret merkezi haline getirilmiş ve mezar üzerine inşa edilen türbeyle etkili bir kutsiyet merkezine dönüştürülmüştür.¹⁷³
¹⁷¹ Ocak, Kalenderîler, s. 167-168; Karamustafa, Tanrının Kural Tanımaz Kulları, s. 25.
¹⁷² Örneğin Muhammed b. el-Hatîb, Kastamonu'da 683/1284 yılında yazdığı eserde Kalenderîleri namaz kılmamakla, oruç tutmamakla, şarap içmekle ve fısk u fücur işleyen ibâhîler [haramı mübah sayanlar] olmakla, dolayısıyla zındıklığa düşmekle suçlamıştır. Bkz. Fustâtu'l-Adâle, Vr. 50a-52a.
¹⁷³ Ocak, Kalenderîler, s. 209-215; Ay, Anadolu'da Derviş ve Toplum, s. 146-150
Sayfa 95 - Kitap Yayınevi, İnsan ve Toplum Dizisi - 70, 2. Basım, Birinci Bölüm, Şam ve Anadolu Dolaylarında 7./13. Yüzyılda Tasavvuf ve Muvelleh Dervişlik, MUVELLEH KAVRAMI VE TARİKATLAR, Kalenderîlik
·
197 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.