Tasavvufun şu veya bu şekilde katı bir öğreti nüvesi olmamıştır; dindarlığa duyulan popüler saygının ve dinsel ritüellerin resmi ifadelerine ilişkin politik olarak üretilmiş güvensizliğin, gevşek örgütsel kanallarından İslam toplumunu kaplayan örgütlü bir dinsel enerji akışıdır. Bu muğlak deneyim, belirli bir anda entelektüel dünyayı bölen yapılara bağlı olarak yorumlanmıştır. Mistik deneyim, trans-entelektüel olabilse de, her zaman için fikirler üzerinden yorumlanır ve bu fikirler, entelektüel topluluğun tarihsel ağları tarafından üretilir. Radikal Hallâc-ı Mansûr, sufi mistisizminin özel bir yorumunun örneğidir (Massignon, 1982). Kelimeler ve kavramların ötesinde bir ilahi hakikatle kaplanan felsefi bir dünya vizyonudur; bununla karşılaştırıldığında, dünyanın kendisi gerçekdışıdır ve bu vizyonun bireysel deneyimi, her türlü düalizmi yitirir ve kutsal ışık ve güçle birleşir. 922’de öfkeli otoriteler, Hallâc-ı Mansûr’un iddialarına törensel bir şiddetle yanıt vermiştir; Hallâc-ı Mansûr eli ayağı kesilmiş, işkenceye maruz bırakılmış, baş aşağı asılmış ve yakılmıştır. Hallâc-ı Mansûr bütün bu işkencelere maruz kaldığı sırada, Bağdatlı kalabalığa vecd halinde “Ene’l-Hakk!” (Ben Hakkım) diye seslenmiştir. Bu olay bütün korkunçluğuna rağmen entelektüel alanın sosyal yapısının bir ürünüdür. Hallâc-ı Mansûr mistik birliğini kendi başına deneyimlemek için İslami dinsel iktidara meydan okumuştur. Vahiy almış ayrıksı bir örnek değildir; en önemli sufilerin silsilesinden gelen bir mutasavvıftır... Kendi döneminin bütün önemli hizipleriyle bağlantılara sahip entelektüel bir kozmopolittir. Aşırı kişi-merkezli panteizm öğretisi bile Yunan felsefesinin takipçileri olan filozoflar (falasifa) arasında egemen konum olarak ortaya çıkan yeni-Platonculuğun bir versiyonudur. Hallâc-ı Mansûr’un şahadetini kasten kışkırtan olağanüstü özgüveni, İslamın entelektüel topluluğunun maksimal olarak odaklandığı bir dönemde duygusal enerjinin coşkunluğunun bir ifadesidir.
Sayfa 486Kitabı okudu
·
8 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.