··
1.673 görüntüleme
Elbette bu diyeceklerim eserin bizde yarattığı duyguları eksiltmez. Ama burası bir edebiyat sitesi nihayetinde. Yazmazsak ayıp olur.
Kitap yazıldığında pek okur bulmaz. Filminden sonra ancak yeni baskıları yapılır. Mesela ben de filminden sonra okudum.
Aslında filmi seyrettikten hemen sonra, daha sinema çıkışı yeltendim birkaç eleştiriye, duygunun en yoğun olduğu bu zamanda dostlardan sıkı bir kötek yedim. Sustum.
İlk okuduğum zaman da, bu incelemenin altına çiziktirdim bir şeyler. O kadar iyi hatırlıyorum ki, sildim sonra.
Eser gerçekçi bir anlatıma sahipti. En hoş kısmı oydu benim için. Yer yer toplumsal gerçekçi kafa kaldırmalar da oluyordu. Gerçi bir romanı kategorize etmek ancak anlamada kolaylık sağlar. Üstelik bir yığın da hata vardır bizim yazarların sınıflandırılmasında. Mesela Yaşar Kemal. Kendi dediğinin tersi bir yazardır halbuki. (Çok iddialı oldu evet. Yoksa onu yer bitirirlerdi. Tıpkı Oğuz Atay gibi. Murat Belge'nin kulakları çınlasın.) Yoksa sıkı saçmalıktır. Ama anlamak da lazım ayol.
Bu romanda isterseniz romantik edebiyat öğeleri de bulabilirsiniz. Yeter ki yeltenin.
Neyse. Sanat insancıkların varoluş sınırlarının üstlerinde yer alır. Sanatın bir amacın mermisi yapılması en büyük deformasyondur. Zaten sanatın nüvesinde vardır değiştirme amacı. Varoluşundan gelir. Realist roman sanat sanat içindir derken, içindeki değiştirme gücünü zaten kabul etmiştir. Çünkü bilir ki, o nüve, onun tabiatıdır. Ama realist roman, toplumsal realist romana devşirildiği zaman, amaca bir amaç daha, hem de zorla sokulduğu için kalem küser. (Başka bir şey diyeceğim de, dilim varmıyor) Bunun en önemli kanıtı Çarlık romanı ve Sovyet "milli" romanı kıyaslamasında görürsünüz.
Aynı realist bakış bir amacın mermisi yapıldığında, kendisine Toplumsal Gerçekçi diyen S. Ali, eğer kaleminin peşinden gitmeseydi, Kürk Mantolu Madonna'yı üretemezdi. Şükür ki üretti. Gerçi çok zılgıt yedi ilk zamanlar.
Çünkü, gerçekçi roman ile toplumsal gerçekçi roman birbirinin antagonistidir. Biri sanat sanat için derken, diğeri toplum içindir, der. Oysa ikisi de realist yazar.
Baskı kardelenleri yaratır, Büyülü gerçekçilik doğar. Doğum yeri de Küba'dır ha. En kötü dediğimiz şey bile bazen güzel şeylere hayat veriyor işte. Marquez, Borges. Bizim Onat Kutları da atlamayın derim. Baskı dedim de Bulgakov okuyanlar bilir. Karışık işler vesselam. Zaten benim kafa hepten karışık. Alejo Carpentier'in Küba yılları nasıldı acaba?
Umarım meramımı anlatabilmişimdir. Uzatmak çoğunlukla sıkar insanları. Kaldı ki ben çoktan sıktım sizi. Bir güzel okur sormuştu geçen günlerde, galiba Moby Dick üzerineydi sorusu. Diyordu ki, bu eser sembolik bir eserdir. Ama içi tamamen realizmle doludur. Realizmle dolu olan bir eser nasıl sembolik olabilir sence? Bense o sıralar sembolik realizm üstüne okuyordum. Ne gerçekçilikmiş be dedim, daha antropoforik olanı bile var. Beyaz Balina böyle bir eser işte. Balinanın beyaz olması bile bir şeydir. Tabut ayrı konu. 
Pierre Rivière Melvilleci okur sağolsun.
Neyse. Bu eserde simgeler var. Çok demode yahu. Tıpkı Yeşilçam'ın klişe imamları gibi. Burada kuş ve uçurtma. Hele de uçurtmaya ateş edilmiyor mu. Murat Belge ölmedi daha.
Bir kez daha, kaleminize sağlık efendim. Osmanlı hanımefendisi paylaştı da gördüm.
Bu akşam bu incelememi okumak istedim. Yorumları açtığımda okumadığım ilk yorumunuzu fark ettim ve ilk yorumunuzu şimdi okudum. Maalesef ilkini nasılsa görememişim demek. Sıkılmadım yazdıklarınızı okurken, şaşırttı ve düşündürdü, evet iddialı saptamalarınız var benim bakış açıma göre, doğal olarak katılmıyorum “Mesela Yaşar Kemal. Kendi dediğinin tersi bir yazardır halbuki. (Çok iddialı oldu evet. Yoksa onu yer bitirirlerdi. Tıpkı Oğuz Atay gibi. Murat Belge'nin kulakları çınlasın.) Yoksa sıkı saçmalıktır. Ama anlamak da lazım ayol.” Yaşar Kemal bir direniş adamıdır ezilenlerin yanında olup ezenlere karşı çıkmıştır. Bu duruşunu hem yazar, hem aydın kimliğiyle eserlerinde işlemiştir, yaşamında da söyledikleri, yaptıklarıyla göstermiştir, tutarlıdır yani. Bu yüzden mahkemelerde davaları olmuştur tıpkı erke direnen, karşı çıkan diğer aydınlar, yazar, çizerler gibi. Saçmalık neresinde kendi mi, eserleri mi ya da yüreğini, vicdanını karartıp sanat için sanat yapmaması mı? “Biri sanat sanat için derken, diğeri toplum içindir, der. Oysa ikisi de realist yazar.” Burada da görüşünüze katılmıyorum, ikincisinde yazarlar sahip oldukları sosyalist düşünce yapısının etkisinde eserlerini üretirler, diğeri ise toplumsal bir kaygı gütmeden, sadece sanat için eserini üretir sisteme hizmet eder. Baskılar insanın yaratıcılığını engellemiyor daha da besliyor bu konuda size katılıyorum. Bedenleri hapsetseler de fikirler bir şekilde sürgün verip fışkırıyor taşların arasından. “Bu eserde simgeler var. Çok demode yahu. Tıpkı Yeşilçam'ın klişe imamları gibi. Burada kuş ve uçurtma. Hele de uçurtmaya ateş edilmiyor mu.” Kitapta böyle bir metin yok filmin son sahnesindeki uçurtma ve ateş edilmesi bana klişe gelmedi başka bir filmde görmedim. Onat Kutlar da hemfikiriz. Neyse ben de sizi sıkmamışımdır umarım bu kadar yıl sonra:) Kaleminize sağlık.
1 sonraki yanıtı göster
Filmi de kitabı da özlettiniz. Kaleminize sağlık efendim.
Tekrar okunmayı ve izlenmeyi hak eden bir eser. Teşekkür ederim.
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.