Fakat daha önce, içinde bulunduğu ve dertlerini bizzat hissettiği müslüman dünyasının durumunu, onu bu hâle getiren şartları dikkatle araştırmış ve sebebin, iddia edilenin aksine, dinimizi iyi bilmemek, yanlış uygulamak ve Batı'yı körükörüne taklit etmek olduğunu görmüş; bunun sorumlusunun ise nüfus davasına düşen din adamları ve diktatör devlet adamları ve kendini beğenmiş "cahil" aydınlar olduğunu bulmuştur.