selim koç: Garvie, Spinoza (1632 - 1677)'nın panteizmini yorumlarken de Spinoza’nın hem içkinci, hem de aşkıncı bir panteist olduğu hatasına düşmektedir. Ona göre "Spinoza, bütün eşya ve insanı İlâhî iki sıfat olan "FİKİR" ve "UZAM"ın sadece modustarı olarak kabul ederken içkincidir; fakat bu sıfatları ezelî ve ebedî, yok olmayan sıfatlar olarak kabul ettiğinde ise aşkıncıdır. Belki Tanrı'nın tam olarak kavranamaması ve metafizik bir gerçek oluşu, bizim açımızdan O'nu aşkınmış gibi anlamamıza sebep olabilir. Bu sadece bizim açımızdan böyiedir. Spinoza açısından ise, hiç de zannedildiği gibi değildir; çünkü Spinoza, tek gerçeklik kabul ediyor, o da cevherdir ve bu cevher Tanrı-âlem ikiliğini ortadan kaldıran ve onları aynileştirerek tek realite haline getiren mutlak bir gerçektir. Zaten bu sebepten dolayı Spinoza ilk tutarlı ve gerçek panteist sayılmıştır.

Garvie, Spinoza (1632 - 1677)'nın panteizmini yorumlarken de Spinoza’nın hem içkinci, hem de aşkıncı bir panteist olduğu hatasına düşmektedir. Ona göre "Spinoza, bütün eşya ve insanı İlâhî iki sıfat olan "FİKİR" ve "UZAM"ın sadece modustarı olarak kabul ederken içkincidir; fakat bu sıfatları ezelî ve ebedî, yok olmayan sıfatlar olarak kabul ettiğinde ise aşkıncıdır. Belki Tanrı'nın tam olarak kavranamaması ve metafizik bir gerçek oluşu, bizim açımızdan O'nu aşkınmış gibi anlamamıza sebep olabilir. Bu sadece bizim açımızdan böyiedir. Spinoza açısından ise, hiç de zannedildiği gibi değildir; çünkü Spinoza, tek gerçeklik kabul ediyor, o da cevherdir ve bu cevher Tanrı-âlem ikiliğini ortadan kaldıran ve onları aynileştirerek tek realite haline getiren mutlak bir gerçektir. Zaten bu sebepten dolayı Spinoza ilk tutarlı ve gerçek panteist sayılmıştır.

Panteizm ve Vahdet-i Vücud Mukayesesi Hüsamettin Erdem

5 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

selim koç