Stefan Zweig sitemizde en çok okunan yazar olması... Nasıl oldu?
İstatistikleri severim ben siteye ilk girdiğimde de gözüme ilk çarpan https://1000kitap.com/yazarlar?s=en-cok-okunanlar listesi oldu. O zaman en çok okunan yazar Elif Şafak'tı, 2 yıldır da listenin başında Sabahattin Ali vardı ve sonunda beklenen oldu ve geçen hafta Stefan Zweig en çok okunan yazarlar listesinde ilk sıraya oturdu, uzun süre ayrılmamak üzere. Peki iki sene önce ilk 50'de bile olmayan Zweig'ı eskiden tanıyan okurları dışında kimsenin tanımadığı, okumadığı yazar nasıl iki sene de en çok okunan ve Türkiye'de en çok satan yazar oldu? En önemlisi de bunu hak ediyor mu?
Bence hak etmiyor. Haydaaa. Zweigcılar linç için toplansın hemen :) Şimdi biraz bekleyin de durumu izah edeyim. Ben Zweig'a kötü yazar demiyorum haşa. Kabaca yazarlar beşe ayrılır benim nazarımda çok iyi, iyi, vasat, kötü, berbat. Zweig bu kategorilerden ilk ikiye girer. Hatta çok iyi bir yazar bile diyebiliriz ama en iyisi değil bence. Tabi bu iyi, güzel göreceli birşey. Ama edebiyat dünyasında ekseriyete baksanız bi Dostoyevski, Tolstoy belki Steinbeck hatta Aytmatov daha iyi bulunur. Ama neden Zweig ve bu kadar kısa sürede.
Bence üç nedeni var. Birincisi, kitapları çok kısa, ikincisi bunla bağlantılı olarak ucuz, üçüncüsü de yayınevleri nedeniyle Zweig okuma moda oldu son zamanlar.
Aslında meselenin başlangıcı 2012. O yıl Zweig'ın ölümünün 70. senesi olduğundan eserlerinden telif kalktı. Yayınevleri de bol bol Zweig basmaya başladı. Tabi bunlardan en önemlisi de Türkiyede lokomotif durumunda olan İş Bankası Kültür Yayınlarının Modern Klasikler serisi. Zweig'ın asıl şöhretini kazandıran bu yayınevi ve bu seri. Zira yayınevi bu seride Zweig'ı ön plana çıkarıp 110 kitaptan 19 tanesini ona ayırdı. Ve en kısa olanları seçti.
Şimdi bu kitapları ince olayına dönelim. Zweig'ın en çok okunan 10 kitabının sayfa sayıları;
Satranç 75
Bilinmeyen Bir Kadının Mektubu 65
Olağanüstü Bir Gece 80
Bir Kadının Yaşamından Yirmi Dört Saat 80
Korku 80
Amok Koşucusu 60
Bir Çöküşün Öyküsü 60
Ay Işığı Sokağı 65
Yakıcı Sır 85
Mecburiyet 50
Toplam 700, Tolstoy'un Savaş ve Barış'ı 1800 sayfa...
Yani aslında okunan yazarlar sayfaya göre belirlense Zweig ilk sırada yer alamaz. Zorlama bir yorum değil bu bakın insanlar ince kitapları tercih ediyor. Zweig özelinde bakalım olaya. İş Bankasının Zweig'ın 19 kitabını çıkardığını söylemiştim 16 tanesi 1000'lerce kez okunmuş, satılmış ama 3 tanesi var aynı adam aynı yayınevi ama 100 okunma neden çünkü bu kitaplar 50-60 değil 400-500 sayfa. Zweig'ın ortalama kitap sayfası 50. Bu yüzden kolay okunur, kolay taşınır, ucuza alınır. Zweig'ın bu kadar çok okunma nedeni de budur. Ha kötü yazar mı asla ama iyi yazar diye okumuyorsunuz. Samimiyseniz Umberto Eco'da okuyun, Kemal Tahir'de okuyun onlarda iyi ama toplam okunmaları Zweig'ın bir kitabına denk neden çünkü kitapları 500 sayfadan fazla.
Yayınevinin okuyucuyu nasıl yönlendirdiğine bir örnek daha verirsek, eski Zweig okurları, sevenleri bilir onun en bilinen en sevilen eseri Satranç'tan sonra Sabırsız Yürek kitabıdır (Bazı yayınevleri bu kitabı Acımak adıyla bastı) bu dünyada da böyledir araştırın Zweig dendiğinde karşınıza çıkan ilk kitaplardandır bu kitap ama Türkiye'de sözde Zweig okurları (yeni Zweigcılar) nedense bu kitabı okumuyor neden çünkü daha İş Bankası basmadı haa bassa da okumaz neden diğerleri gibi 50-60 sayfa değil 450 sayfa.
Zweig kitaplarında psikolojik tahliller çok beğenilir tamam ama (Satranç'ı ayırıyorum) kurgu olay örgüsü de muazzam değil bence bu kitaplarda ve ben okuduklarımda gördüm ki kitaplar birbirine çok benzer geliyor. Ayrıca eşi benzeri yokta diyemeyiz, mesela 
Mecburiyet kitabında ki olay Aytmatov'un 
Yüz Yüze kitabında ki olay ve duygularla çok benzer ama Zweig'ın kitabı 1000'lerce okunmuş Aytmatov'un bu kitabını bilen yok. Velhasılı bir Zweig modasıdır almış gidiyor.
Bu yazı bir eleştiri ya da taşlama değil bir tespit ve inceleme yazısı. Tekrar söylüyorum Zweig kötü yazar ya da Zweig okumayın demiyorum sadece iki yıl gibi kısa bir zamanda nasıl bu konuma geldiğini açıklıyorum kendimce. Ve son sözüm https://1000kitap.com/yazarlar?s=en-cok-okunanlar listesini çok ciddiye almayın, çok okunması çok iyi olduğu anlamına gelmez, dediğim gibi daha önce bu listenin başında Elif Şafak vardı. İlla birşeye bakacaksanız yazarın puanına bakın Zweig'ın puanı 8.4 iken Dostoyevski 8.7 Yaşar Kemal 9.0
··
549 görüntüleme
Kesinlikle iyi yazar ama en çok okunanlarda olmasının sebebi Salih Bey'in sıraladığı 3 nedene bağlı.Ben şikayetçi değilim ama Ahmet Batman da olabilirdi en çok okunan.
efendim biz de şikayetçi değiliz toplumsal bir tespit yapmaya çalıştık sadece, anlamayan arkadaşlar oldu. Sizin gibi nitelik ve niceliği ayırt edebilen okurlar için tabi bu durum problem değil ama sıralamaları listeleri fazla ciddiye alan okurlar da var, ben de vakıf olduğum konularda ekseriyete riayet eden bir insan değilim.
Bence güzel tespitlerde bulunmuşsunuz. Ülkemizde pek çok kitap popüler olduğu için okunur. Birileri meşhur eder, birileri de alır okur yani... Yıllardır gözlemlediğim bir olgudur bu. Kitapçılara girdiğinizde popüler kitaplar rafı her zaman en kalabalık bölümdür. Piyasa kitapları her zaman konuyla spor olarak ilgilenen kişilerin tercihidir. Kişisel olarak bu durumdan rahatsız değilim. Önemli olan okunmasıdır. Ama popüler kültür peşindeki insanlarla arama çizgi çekmek de en tabii hakkımdır. Ki bunu da yapıyorum. :)
Bu iki cümle çok hoşuma gitti :)
Piyasa kitapları her zaman konuyla spor olarak ilgilenen kişilerin tercihidir
popüler kültür peşindeki insanlarla arama çizgi çekmek de en tabii hakkımdır.
Yazıyı uzun bulanlar için özet geçeyim. Zweig iyi bir yazar ama "overrated" yani a bar tı lı yor
En çok okunan ve satılan yazar olmasının nedeni de popüler kültür modası ve yayınevlerinin politikası, dayatması
Zülfü Livaneli yerine Tarık Buğra görmek isterdim.. Mustafa Kutlu görmek isterdim.. Hak etmeyeb yazarlar, ön raflarda, ne diyeyim zavallı bizlere...
Yazıda katıldığım birçok nokta var fakat bu Zweig'ın harika bir hikaye yazarı olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Hikayeleri dediğiniz gibi birbirinin aynı değildir; bunu anlamak için Can Yayınları'nın yayınladığı Amok Koşucusu adlı kitapta yer alan tüm hikayelerinin sonu ölümle bitmesine rağmen ne kadar farklı anlatımları barındırdığını gözlemleyebilirsiniz. Zweig'ın bu kadar popüler olmasında öykülerindeki harika anlatım, akıcılık ve muhteşem bir insan psikolojisi gözlemi mevcuttur. Ve belki de en önemlisi hikayelerinde kenarda kalan bir şekilde toplumun dışına itilen insanları yazmıştır. Zaten kendisi de dünyanın ağırlığına katlanamayıp intihar etmiştir. Kendini öldürmeseydi, edebiyata sunabileceği katkıların daha ne kadar fazla olabileceğini ne yazık ki hiçbir zaman bilemeyeceğiz. Yazı güzel noktalara değinse bile biraz fazla peşin hükümcü olmuş gibi geldi bana.
Helal size süper bir tespit yapmışsınız ve en güzel şekilde de açıklamışsınız. Özellikle bende böyle düşünüyordum ve duygularıma tercüman olduğunuzu görünce ohh be dedim ve kendimi Zweig sevemediğim için kötü hissetmekten kurtuldum.
Ben de benzer düşünüyorum ama diğer taraftan düşünürsek, mesela 1984 de son zamanlarda çok okunan kitaplardan biri, Suç ve Ceza hep öyle olmuştur. Edgar Allen Poe "Okurun kitabı birkaç kere başına oturup okumasını gerektiren yazarlar büyük bir risk almıştır." gibi bir cümle kurar. Zweig olağanüstü bir yazar değil diye düşünüyorum ama oldukça önemli bir seçenektir. Meraklı insan, boş sayılabilecek bir okuma yapana kadar Zweig gibi bir ustayı okuma şansına sahip.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.