Bölüm: ilahiyatın (Metafiziğin) Konusuna Dair
"ilk felsefenin konusu, var olması itibarıyla var olandır. Amacı da,
var olması itibarıyla var olanm özsel ilintileridir; birlik ve çokluk, se-
beplilik ve bıına benzer özellikler gibi. Var olan, bazen bir şeyde var ol-
ması sebebiyle, bilfiil, eşyadan bir şeyi olgıılardan bir şey yapma özel-
liğine sahip olduğu için vardır. ( ... ) Bu, (o şeyin) özünün diğer bir
özü, tamamen onunla birleşmiş olması ve onda yerleşmiş olması sure-
tiyle meydana getirmesiyle olur. Ama bu içinde yerleşmiş olma veya
tamamen o şeyin özünde onunla birleşmiş olma, bir kazığın duvar
içinde yer alması gibi değildir. Zira onıın [meydana getirdiği/ şeyden
ayrı ve bağımsız bir özü vardır. Bıı özlerden böyle olmayanlar da var-
dır. Böyle olanların bazıları bizzat veya onıı meydana getiren şeyler
vasıtasıyla bilfiil teşekkül ettikten sonra başka özlere ilişirler. Bunlara
ilinti denir. Diğer bazılarının ise başka zatlara olan ilişkisi bilfiil mey-
dana getirici bir ilişkidir ve buna da suret denilir. Her iki ilişilene de
yer denilir. Bıınlardan ilkine dayanak, diğerine ise heyııla ve madde
denilir. Bir heyula ve maddede bıılunsun veya bulunmasın, bir daya-
nakla olmayan her şeye cevher denir. "