Teşekkür
Bu kitap, modern Türk milliyetçiliğinin ilk dönemini inceleyen bir eserdir. İslâm dinine, Osmanlılığa, devlet ve ülkesine yürekten bağlı güçlü Türklerin ateşli milliyetçiler olarak oldukça hızlı bir şekilde değişmeleri bu milletin kendisini bile düşündürmüştür.* Bu, Türk milliyetçiliğinin temelinin daha önceki devirlerde atıldığı fikrini vermektedir. Elinizdeki eser de işte bu değişmenin fikrî kaynaklarını araştırmaktadır.
Bu incelemenin ana konusu, Sultan II. Abdülhamid devridir. Jön Türkler devrinde oldukça faaliyet gösteren ve Türk milliyetçiliğinin başlıca teorisyeni olan Ziya Gökalp’in hayatı ve düşünceleri hakkında geniş araştırmalar mevcutken nedense Z. Gökalp’ten 20-30 yıl önceki milliyetçiliğe çok az yer verilmiştir. Halbuki bu dönemde Türk milliyetçiliğinin ortaya çıkması için çeşitli siyasî, sosyal ve dış tesirlerle gerekli ortam hazırlanmıştı. Bu, birçok Türk aydınının yazılarında da belirtilmiştir. Modern Türkiye’nin gelecekteki liderleri hattâ Ziya Gökalp bile bu dönemde öğrenim görmüş ve yetişmiştir.
Milliyetçiliğin bu ilk devrinin tarihini yayınlarıyla birlikte arayıp bulmak maksadıyla Türk basınında araştırma yapmak benim için önemli bir konu olmuştur. Sultan II. Abdülhamid devrinde gazete ve dergiler, sansüre rağmen Türk okuyucuları arasında eşi görülmemiş bir sayıya ulaşmış, şekil ve muhteva yönünden de bir hayli düzelmişlerdir. Siyasî fikirleri tartışmanın yasaklanmasına rağmen gazetelerde çoğu zaman kültürel niteliği haiz birçok konuda yazılar yazılabilmiştir. Bu yazıların Türklere Batılılaşma yolunu açmadaki eğitici rolü küçümsenmemelidir.
Bu dönemin bütün dergilerini ve yayınlarını, bu yayınlarda ifade edilen ideolojik temaları incelemek fırsatını bulamadım. Bununla birlikte en önemlilerini tetkik ettim ve yayınlarda belirtilen belli başlı milliyetçilik fikirlerinin hiç olmazsa bir özetini vermeyi istedim. Böylece Türk cemiyetinde görülen bu değişmenin gözalıcı durumuna az da olsa ışık tutacağımı ümit ediyorum,
İlgimi Türk tarihi sahasına çeken ve bu araştırmayı almamı sağlayan müteveffa hocam Prof. Uriel Heyd’e şükran borçluyum.
Eserin genişletilmesinde değerli fikirleriyle yol gösteren Prof. Andreas Tietze’ye derin şükranlarımı ifade etmek isterim. Eserimin hazırlanmasında ihtiyaç duyduğum kaynak kitaplar için yardımlarını esirgemeyen Prof. Dr. Enver Ziya Karal’a, bazı tavsiyelerde bulunan ve kitabı gözden geçirerek gerekli düzeltmeleri yapan Prof. Dr. Şerif Mardin’e, araştırmalarımı yürütme ve imkân sağlamada büyük yardımlarını gördüğüm Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı, Dış Münasebetler Genel Müdürlüğü’ne, sağladığı imkân ve yardımlar için U.C.L.A. Yakın Doğu Merkezi’ne ve dekanı müteveffa Prof. Gustav E. von Grunebbaum’a teşekkürü bir borç bilirim.
Kitabın yayımlanması için de Hayfa Üniversitesi’ne özel şükranlarımı belirtmek isterim.
Londra 1976
DAVID KUSHNER
1 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.