Çok partili hayata geçiş denemelerinde Türk toplumsal yapısının içinde bulunduğu sosyo-ekonomik durumlar ve toplumsal yapının siyasal hayata etkileri demokrasiye geçiş sürecini doğrudan etkilemiştir. Türkiye’de çok partili hayata geçiş sürecinde sosyal yapı ve toplumsal kesimlerin bu süreç içindeki yeri, siyasal muhalefetin oluşmasında önemli bir role sahiptir. Bunun yanında, ekonomik durumun bozulması ve bu bozulmaya bağlı olarak halkta beliren hoşnutsuzluk, iktidara karşı güçlü bir toplumsal muhalefetin oluşmasına neden olmuştur. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılma gerekçesi olan Doğu isyanları neticesi olarak yürürlüğe konulan Takrir-i Sükûn uygulaması 1929 yılına kadar devam eden bir süreci kapsamıştır. Bu süreçte baskılardan ve ekonomik buhranlardan sıkılan toplumsal kesim hükümete karşı bir hoşnutsuzluk içerisine girmiştir (Ertem, 2010: 72-73). Bunların da etkisi ve bir sonucu olarak Ali Fethi Okyar’ın, Gazi Paşa’nın kontrolü altında muhalif bir parti kurması görevini kabul etmesiyle Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci kez denenecek olan muhalefet partisi Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuştur. Romanın birinci bölümü olan Madrabazlık bölümünde, Murat Bey’in yönetimini yaptığı gazeteye Asım Bey vasıtasıyla gelen yeni partinin kurulacağı haberi, toplumsal kesimde büyük bir hareketlenme meydana getirmiştir. Bunu Vakit Gazetesi’nin 80 bin baskı yaptığından (Tahir, 2013:7-10) hareketle ve bu sayede halkın bu gündemi merakla takip ettiğini söylemek olasıdır. Buradan hareketle kurulduğu ilk andan itibaren toplumda bir hareketlenmeye neden olması ve toplumsal kesimler tarafından yoğun ilgi görmesi böyle bir siyasi hareketlenmenin toplumda ihtiyaç olduğu konusunda bizleri hemfikir kılmaktadır. Tabi ki böyle bir muhalefetin ortaya çıkması toplumsal yapıda da yol ayrımlarına neden olmuştur. Romanda bunu Kuvay-i Milliyetçiler kısmında görmekteyiz (Tahir, 2013:151-155). Burada olaylar bir Kuvay-i Milliyetçi olan ve birçok da savaşa katılmış olan Ramiz Efendi çerçevesinde gelişmiştir. Burada Kuvay-ı Milliyetçiler Halk Partisi’ni tutarken; Madrabazlar, çıkar peşinde koşanlar, işimi bu yolla hallederim düşüncesi içinde olanlar, Halk Partisine karşı olanlar, devletin içinde bulunduğu ekonomik durumdan rahatsız olanlar, yani temelde İsmet Paşa’ya ve onun düşüncesine karşı olanların hepsinin Serbest Cumhuriyet Fırkası etrafında toplandıkları görülmektedir. Romanın son bölümü olan ‘Yol Ayrımı’ bölümünde ise Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın toplum tarafından beklenenden daha fazla ilgi duyması muhalefet partisini endişelendirmekte ve bunun bir neticesi olarak oyların çalınması, seçimlerin ertelenmesi, toplumsal yapıda olayların baş göstermesi gibi durumlar, Murat karakteri üzerinden anlatılmıştır. Bütün bunların da etkisi göz önüne alındığında partinin fesh edilmesine götüren durum, Fethi Bey’in seçimlere ilişkin hazırladığı yolsuzluklarla ilgili önergesinin mecliste tartışılmasıyla son bulacaktır (Çavdar, 1995). Bunun üzerine 16 Kasım 1930’da Gazi Paşa’yla son kez görüşen Fethi Bey parti kapatma kararının olduğunu söylemiştir. Kendi milletvekilleriyle de görüştükten sonra, ertesi gün Dâhiliye Vekâletine verilmek üzere fesih beyannamesi hazırlanmıştır. Geçmişten günümüze bireylerde, toplumlarda, gruplarda insanlar veya insan gruplarının bazı dönemlerde bir yol ayrımına geldikleri aşikâr olmuştur. Bu çalışmamızda dönemin toplumsal yapısı hakkındaki bilgiler Yol Ayrımı romanı çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu kitapta demokrasi adına yeni bir adım atılarak yeni bir parti kuruluyor ve olaylar öyle bir noktaya geliyor ki tekrar yeni bir yol ayrımına geliniyor. Aslında işin içinde çıkar çatışmasının olduğu ve yönetimde ve toplumda söz sahibi olma durumlarının etkileri romanda görülmektedir. Romanda bunun yanında, kişilerin çıkarlarına ters düşen durumlarda yeni bir yol ayrımına kendilerini sürüklemektense karşı tarafı zorlayarak onları başka yol ayrımlarını tercih etmek zorunda bıraktıkları görülmektedir. Kemal Tahir'in eserlerini okuyup yeterince incelemek, verilen mesajları objektif olarak irdelemek gerekmektedir.

Yol AyrımıKemal Tahir · İthaki Yayınları · 20192,939 okunma

··

372 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

İlhan Aşanboğa