İKİ MÜSLÜMAN BİRBİRİNE KILIÇ ÇEKTİĞİNDE ÖLDÜRÜLEN NEDEN CEHENNEMDE?
Hadis şöyle:
وعن أبي بَكْرَة نُفَيْعِ بْنِ الْحَارِثِ الثَّقفِيِّ رَضِي الله عنه أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قال: إِذَا الْتَقَى الْمُسْلِمَانِ بِسَيْفَيْهِمَا فَالْقَاتِلُ وَالْمَقْتُولُ فِي النَّارِ قُلْتُ: يَا رَسُول اللَّهِ، هَذَا الْقَاتِلُ فمَا بَالُ الْمَقْتُولِ؟ قَال: إِنَّهُ كَانَ حَرِيصاً عَلَى قَتْلِ صَاحِبِهِ
Ebu Bekre Nüfey` b. Hâris es-Sekafî’den rivayet edildiğine göre Peygamber (a.s.) şöyle buyurdu: “İki müslüman birbirine kılıç çektiği zaman, öldüren de, ölen de cehennemdedir.” Bunun üzerine ben: Yâ Resûlallah! Öldürenin durumu belli, ama ölen niçin cehennemdedir? diye sordum. Resûl-i Ekrem (a.s.) “Çünkü o, arkadaşını öldürmek istiyordu” buyurdu.
(Buhârî, İmân 22; Diyât 2; Fiten 10; Müslim, Kasâme 33; Fiten 14, 15)
Burada dört soru var:
1. Soru: Öldürülen niçin cehennemde?
Çünkü o da kardeşini öldürmek istiyordu. Ama bu maksadı tam ifade etmiyor. Açmamız lazım: İkisi de Allah için değil, dünya için, nefisleri için mücadele ediyordu. Şayet biri Allah için; biri nefsi için kavga etse ve Allah için kavga eden öldürülürse bu asla cehennemde olmaz.
2. Soru: Öldürülen ebedî cehennemde mi kalacak?
Hayır. Hadisin zahiri öyledir. Ama bunu, üzerinde icma edilen şer’î kaideler çerçevesinde anlamak gerekir. O kaide de şudur: Mü’min, büyük günah işlese tevbe etmemişse işi Allah’a kalmıştır. Dilerse ona azap edecektir. Hadiste söz konusu olan bu azaptır. Ancak sonunda mü’min olduğu için –ki, onu da sadece Allah bilir- cennete dahil olacaktır.
3. Soru: Bir insan nefsini müdafa esnasında öldürülürse şehid olduğuna göre hadiste bahsedilen kişi neden cehennemde oluyor?
Yukarıda söylediğimiz gibi burada ifade edilen durum biri saldırıyor, diğeri nefsini müdafaa ediyor şeklinde değildir. Her iki insan da tamamen nefsi için birbirine kılıç çekmektedir. Şayet biri saldırsa; diğeri malını, ailesini müdafaa etse bu ikincisi öldürülürse şehit olur. Fakat hadiste ifade edilen kişiler tamamen nefis mücadelesi vermiştir. Zira her iki tarafın birbirini öldürmede hırslı oldukları anlaşılmaktadır.
4. Soru: Sıffın savaşında Müslümanlar birbirine kılıç çekmiştir. O zaman her iki taraf da cehennemdedir, diyebilir miyiz?
Ashab hakkında konuşurken daha özenli bir dil kullanmalıyız. Bu bir yana şunu söyleyebiliriz: Bu insanlar nefsani duygularla birbirine kılıç çekmemiştir. Malum olduğu üzere Hz. Osman’ın katilleri aranıyordu. Her iki taraf da hak arayışı içinde idi. Belki ictihadları böyle davranmalarına sebep oldu. Her iki taraf da haklı olduğunu düşünüyordu. Hz. Muaviye "bir an önce katillerin bulunup cezalarının verilmesini istiyordu. Çünkü ilk defa müslümanların halifesi, müslümanlar tarafından öldürülmüştü. Bir an önce tedbir alınmazsa bu yol haline gelebilirdi. Hz. Ali, bu talebi haklı gördü, ama karışık bir zamnada halife olmuştu. Taşların yerine oturmasını bekledi. Benzetmek doğru olur mu bilmiyorum. 28 Şubat mağduriyetleri çok geç giderildi. Bir an önce mağduriyetler giderilsin diyen de haklı idi. Diğer tafaftan yönetime tam hakim olup taşların yerine oturmasını bekleyen idareciler de haklı idi. Sosyal olaylar böyle bir şey.
Devam edelim: Bir tarafın kesin olarak nefsani duygularla hareket ettiğini (mesela, salt iktidarı ele geçirmek, salt saltanat kurmak, salt koltuk davası) bilsek kesin hata ettiğini de söyleyebiliriz. Ama bunu söyleyebilmek eldeki deliller çerçevesinde mümkün görünmemektedir. Nefsani duygularla olmamakla birlikte mevcut otoriteye itaat edilmediği için (bu da tartışılır, Hz. Muaviye tarafı zaten bey'at etmemişti) veya içtihadda isabet kaydedilemediği için Hz. Muaviye tarafının hata ettiği de söylenmiştir. Aynı şey onlardan sonra savaşan iki grup Müslüman için de geçerlidir. Eldeki deliller bir grubun nefsani veya dünyevi bir hırsla hareket ettiğini gösterirse ona günah işlemiştir diyebiliriz. Ama kesin karar verilemiyorsa iş Allah’a havale edilir. Allah da kalplerinde olana göre onlara muamele edecektir. Vallahu a'lem.
Prof.Dr.Yavuz Koktaş
·
5 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.