1580'lerde bir Osmanlı coğrafyacısı, Yeni Dünya hakkında III. Murat için yazılmış bir kitapta, Avrupalıların Amerika, Hindistan ve İran kör-fezi kıyılarında yerleşmelerinin İslâm ülkeleri için oluşturduğu tehlikeyi ve İslâm ticaretine vereceği zararı tahmin ediyor, Sultana Süveyş'te bir kanal açmasını ve "Hint ve İndus limanlarını zaptetmek ve kâfirleri kov-mak üzere" bir filo göndermesini salık veriyordu. 1625'te Ömer Talib adın-da başka bir Osmanlı gözlemcisi tehlikeyi daha acil bir biçimde görü-yordu: • "Şimdi Avrupalılar bütün dünyayı tanımayı öğrendiler; gemilerini her yere gönderiyorlar ve önemli limanları ele geçiriyorlar. Eskiden Hindis-tan, îndus ve Çin malları Süveyş'e gelir ve Müslümanlar tarafından bü-tün dünyaya dağıtılırdı. Fakat şimdi bu mallar Portekiz, Felemenk ve İn-giliz gemileriyle Frengistan'a taşınıyor ve oradan bütün dünyaya dağılı-yor. Kendilerinin ihtiyaç duymadıkları şeyleri İstanbul'a ve diğer İslâm ülkelerine getiriyorlar ve fiyatının beş katma satıp çok para kazanıyorlar.
Bu nedenle İslâm ülkelerinde altın ve gümüş azalmaktadır. Osmanlı İm-paratorluğu Yemen kıyılarını ve oradan geçen ticareti ele geçirmelidir;
aksi halde çok geçmeden, Avrupalılar İslâm ülkelerine hükmedecekler-dir". (Lewis, 1970: 27-8).
·
9 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.