•Mem û Zîn•Mem û Zîn; Leyla ile Mecnun, Yusuf ile Züleyha, Kerem ile Aslı'dan ayrı bir kültür ve ayrı bir dil ile yoğrulmuş bir hikaye olsa da konu olarak aslında aynı denize dökülmekte olan gerçek bir aşk hikayesidir.
Ahmed-i Hani, mesnevisine başlamadan önce dönemin baskın edebi dillerini şaraba ve altına benzetirken Kürtçe'yi ise tortu ve bakıra benzetir. Bu ilk başta kötü bir metafor olarak algılansa da Ahmed-i Hani Kürtçe'nin işlenmeye fırsat bulamayan bir inci olduğunu şu sözleriyle ifade eder:
Ger dê hebûye me jî xwedanek
Alîkeremek letîfedanek
( Olsaydı bizim de kimimiz kimsemiz
Hünerden anlayan yüce kerem sahibimiz)
...
Min dê 'elema kelamê mewzûn
Alî bikira li banê gerdûn
( İşte ben o an manzum sözler bayrağını
Çıkarıp göğün en tepesine koyardım.)
Ahmed-i Hani bu mesnevisinde Nevruz kutlamaları sırasında birbirine aşık olan ama kavuşamayan Mem ile Cizre beyi Mir Zeynuddin'in kız kardeşi Zin'in trajik aşk hikayesini ve ardından bu aşkın tüm şehir tarafından öğrenilmesini ele almaktadır. Fakat bu eserde iki aşk hikayesi vardır. Biri mutlu sonla biterken öteki faciayla sonlanmıştır. Mutlu sonla biten Mem'in can dostu Tacdin ile Zin'in kız kardeşi Siti arasındaki aşktır. Tacdin Mir'in divan vezirinin oğludur, büyüklerin araya girmesiyle Bey, Siti'yi Tacdin'e verir.
Mutsuz sonla biten aşk hikayesinin nedeni ise Mir'in kapıcısı olan, ikiyüzlülük ve fitneyle onların aşkına engel olmaya çalışan Beko'dur. Beko, satranç oyununda hile yaparak Mem'in kaybetmesini sağlayıp Zin'e olan aşkını Mir'e itiraf etmesine neden olur. Bunun üzerine Mem zindana atılır. Daha sonra Zin'in Mem'i zindanda ziyareti sırasında Mem ölür, intikam olarak da arkadaşı Tacdin Beko'yu öldürür, Mem öldükten sonra mezarı başında sürekli ağlayan Zin de ölür.
Ayrıca Tacdin'in, arkadaşı Mem uğruna evini ateşe vermesi de gerçek fedakarlığı ve dostluğun almak değil de vermek olduğunu anlatmaktadır.
Ancak maalesef bu şaheser pek bilinmemektedir.
Ama bu kadar önemli bir eserin bir gün hak ettiği yeri alacağına inanıyorum:)
