Paranın İki Atlısı: Hayal ve Hakikat Bağlamında Ferdi ve Şürekâsı
Modern Türk Romanının babası sayılan Halid Ziya Uşaklıgil’in Ferdi ve Şürekâsı adlı eseri, İzmir devresi romanlarının sonuncusu ve en hacimlisidir. 1892 yılında Hizmet Gazetesi’nde tefrika edilmiş, 1895 yılında ise kitap halinde basılmıştır. Eser Mehmet Rauf
Hiç unutamıyorum bu kitabı. Babam vermişti elime 11 veya 12 yaşımdayken.
Kışın yorganıma sarılıp sabahlamiştım bırakamamıştım elimden. 17 yaşındaki genç kızın dünyasını öyle güzel anlatmıştı ki Tolstoy, hayran olmuştum. Evin cevresini, ağaçları, birlikte yaşadıkları kadını, çalan piyanonun melodilerini oyle guzel anlatmıştı ki hepsini görmüş ve
O zaman bana gayet açık ve doğru görünen bir şeyi anlamaktan acizdim: Diğerleri için yaşamak mutluluğunu. Ama kendim için yaşamak cesaretine sahip olamadıktan sonra başkaları için nasıl yaşayabilirdim?
Şimdi o saf hayaller nerede?.. O şen şarkılar, size ne oldu?.. Gerçi pek küstah olan ümitlerim, karmakarışık olan rüya ve hayallerim şimdi bir hakikat oldu. Fakat bu hakikat sert, tatsız bir hayattan başka bir şey değil!..