Her şeyin açıklaması hiçbir açıklaması olmadığı gerçeği üzerinden yapılıyorken
Sayfa 25 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Bana hala kulak verenlerin vurulmasına biraz şaşırsam da bir süredir etrafımdakilere söyledigim gibi, edebiyattan konuşmaya ilgim her geçen gün azalıyor. Kışkırtmak için böyle dediğim sanılabilir, hani bazı yazarlar vardır, ilginç görünme uğruna beklenmedik ve ucuz laflar ederler. Ama benim amacım bu değil.
Sayfa 25 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Anlatılmaz dediğimiz, tam da anlatılmaz olduğundan, açıklanamaz olandır.
Sayfa 25 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Onun mutlak ölümünü hafıza yoluyla engelleme çabam, taşı iyice oyup derinliklerine ulaşma arzunun bir parçası.
Sayfa 24 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Varlığımız anılara bağlıdır, insanlar yaşamlarının anası var olduğu sürece, sevenlerinin yaşamlarına anlam kattıkları sürece varlıklarını sürdürürler,
Sayfa 24 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Yazarın ifadesiyle “Seneler boyunca kitaplarımla bir yapı, bir heykel inşa edip durdum. Hatta İsa’ya Göre İncil’e dek, bu yapıda, ya da heykelde, mesleğin bahşettiği malzemeyi, yani benim durumumda sözcükleri kullanarak harekete geçmenin, inşa etmenin ve yaratmanın değerini bilen birinin güven ve tatmin duygusuyla çalışmaktaydım.
Ta ki bir gün,
Sayfa 22 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Yine de yazarım kozmik karamsarlığı bize zamanla kuvvetleniyor gibi geliyordu. İsa’ya Göre İncil’in yarattığı travmanın, yayımlanmasının Saramago’nun hem yazar hem de insan olarak yaşamında yarattığı etkiyi daha da keskinleştiren, deyim yerindeyse, varoluşsal bir kırılmanın var olduğunu düşünüyorduk. Yanılıyor da sayılamazdık. Bizzat Saramago, sadece vicdanını ve hareketlerini araya makul bir mesafe koyarak okumayı bilenlerin hissedebildiği bir kanat darbesiyle, bu gizemin anahtarını bize teslim ediyor. Söz konusu olan alelade bir mecazdan ibaret değil. Belki barok bile denebilir.
Sayfa 22 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Saramago’nun yazdığı sayfalar, en azından Toprağın Uyanışı’ndan itibaren, tıpkı halk edebiyatı adı verilen metinler gibi, yüksek sesle okumaya yönelikti. Zaten biz yıllar boyu bunu tartıştık durduk. Üslubunun ideolojik bir işlev gördüğünden bahsettik. Sanki sesler önce anlatıcıya ulaşıyor, ondan da bize, sadece kendi içinden çıkmıyor bu sesler, işitme ve düşünceye dayalı bir zihinsel deneyimin sonucu değil, sanki bizzat duymuşuz gibi, ilk dile getirildiği gibi, dışarıdan, aşağıdan, yukarıdan, şimdiki zamandan ve geçmişten gelmiş gibi. Sanki yazar bir topluluğun, bir sınıfın, dünyada varoluş biçimlerinden birinin sözlüsüne dönüşmüş gibi. Dahası, kendimiz ile “sesler” arasında daima, güncel ve güncelleyicü bir öğe olarak, onun ironik arabuluculuğunu, kasvetli ve gizem bozucu gülümsemesini hissediyoruz. Gerçeklik denilen kurmaca karşısında bize şöyle demek istiyor sanki: “Biz böyleyiz, insan denilen bizler böyle varlıklarz, ezelden beri, ümitsiz.”
Sayfa 21 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Barok ifadesi sıklıkla Saramago ile birlikte anılır. Bunda hem biçem hem de içeriğin etkisi vardır.
Sayfa 21 - Kırmızı Kedi Yayınevi
“Biz böyleyiz, insan denilen bizler böyle varlıklarız, ezelden beri, ümitsiz.”
Sayfa 22 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Bütün dostları bir araya getirmenin mümkün olduğu günlerde
Sayfa 20 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Özgün üslubuyla Saramago’nun da aralarında yer aldığı halk izinden esinlenen çağdaş yazarlar Rönesans hümanizm ile ahlakçı karşı reformculuk arasında halihazırda var olan gerginliği vurguladılar ki bu iki kavram da barokun yarattığı hayal kırıklığına fon teşkil eder. Belki bu yüzden, Heykel ve Taş’ın yazarı, kendisine atfedilen nice mirasın ötesinde, Cervantes ile Peder (Antônio) Vieira’nın eserlerine, yaratıcılık ve üslup açısından sahip oldukları tartışılmaz yetkinlikten bağımsız olarak ayrı bir değer affeder.
…
Barok hayal kırıklığı derken kastımız, sonuç öznenin kendi çıkarları ile toplumsal işlevi arasındaki değer çatışması olduğu kadar,, fetişizmi gibi maskesi düşen toplumsal adaletsizliğin dışardan algılanmış biçiminin edebi bir vaka olarak yazıya geçirilmesidir.
Sayfa 19 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Bu metin ya da yazarın deyimiyle diyalog, tarih boyunca dile getirilmiş nice Öykü’ün bir kaynaşımı olmayı amaçlamaz, asla dile getirilmeyen, dolayısıyla henüz bilinmeyen diğer öyküleri de kucak açar. Başka bir deyişle, yaşanmış şu anlatılmış geçmişin şimdiki zamanda gerçekleşmesidir.
Sayfa 19 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Heykel ve Taş’ın yayımlanma amacı, Saramago’nun Eserlerine ilgi duyanlar için zaruri bilgiler içeren bir araç sunmanın ötesinde, yayımlanmasından kısa bir süre sonra, edebiyat ödüllerinin zirvesi kabul edilen nobel ödülüne layık görülen yazara bir saygı duruş niteliğindedir. Aynı zamanda Saramago gibi gibi bir düşünce insanına minnet ifadesidir, ona göre yazın, salt kurmacaya dayalı bir faaliyetten öte, insanlığın saptığı yolları ve bu yollara sapken kapıldığı tutkuları, öfkeleri sorgulama ihtiyacının bir sonucudur, şimdiki zamanla geçmiş arasında gidip gelen bir bakış açısını benimser, ahlaki ve ideolojik eğilimi kuvvetlidir, dokunaklının ötesinde, bir cevabın peşinden durup dinlenmeden, sıklıkla sancılı biçimde, gitmeyi düstur edilmiştir.
Sayfa 18 - Kırmızı Kedi Yayınevi
Sunuş - Pilar del Rio
Şimdiyse, sevgili dostlarım, başka bir buluşma gerçekleşecek. Jose Saramago’nun edebi yaşamının haritasında onun rehberliğinde ilerleyeceksiniz. Belki okurken arada sırada ürperirsiniz. Kaygılanmayın. Aşk dolu anlarda böyle şeyler olağandır, işte bu da o anlardan biri.
Sayfa 13 - Kırmızı Kedi Yayınevi