Nihayet gün gelir, ruh; dünyadaki seyahatlerini bitirmiş olarak temiz bir halde ruhani hayata girer. Orada fenalık, karanlık ve hata yoktur.
Ve dünyalık son maddi tesirler orada sönmüştür. Orada eski zamanı endişeleri ve acıları yerine, sükunet, huzur ve derin bir emniyet hakim olmuştur.
Orada ruh, tecrübelerinin son haddine varmıştır. Artık o, bir daha ıstırap çekmiyeceğinden emindir…
Münevver, sebatkar ve tatlı ruhların ortasında yaşadığını hissetmek ne kadar hoş bir şeydir! Hiç bir şeyin koparamayacağı sevgi bağlarıyla onlara bağlanmak, onların ilhamlarına, onlar tarafından anlaşılmış olduğunu, desteklendiğini, sevildiğini duymak ve ölümden kurtulduğunu, asırların değiştiremeyeceği bir gençliğe kavuştuğunu bilmek ne kadar mestedici bir şeydir!...
Dünyada yaşayan bir insan, her şeyden evvel vazifesinin ne olduğunu, neye hazırlandığını, nereden gelip nereye gittiğini ve bilhassa biraz evvel tarif ettiğimiz mânâdaki iyilik-kötülük mefhumuna göre nasıl hareket edilmesi lâzım geldiğini bilmelidir. Ve zaten bunları bilmedikçe daha yukarılara, vazife plânına çıkmaya ne lüzum kalır, ne de imkân.
Varlık dünyaya gelmeden önce yapması gereken işleri tasarlamış, göze almış ve onları yapacağına söz vermiştir. Dünyaya inişi de bu verdiği sözün tatbiki içindir. O halde dünyaya indikten sonra verdiği sözü tutması ve borcunu ödemesi gerekir.
Ruh ve madde dualitesi
Madde kainatında ruhla madde bir arada bulunamaz. Yani kainatta birbirine doğrudan doğruya direkt olarak tesir eden bir ruhmadde kavramı reel bir kavram olamaz.
İşte bir varlık, bir beden bu suretle anlar ki, kendisi bir ruh olmayıp, ruhun kainattaki yansımasıdır.
Sevgi ve vicdan bakımından fakir, çok geri bir insanın, tekamülü için, dualite prensibi ile değer farklanması prensibi gereğince zıt değerler ile karşılaşması, sevgi-kin, adalet-zulüm, iyilik-kötülük gibi kavramlar ile yüzyüze gelmesi ve böylece, otomatik olarak bir kıyas bilgisi kazanması ve dengesini bulabilmesi gerekir.