50 Soruda Evren
Çağlar Sunay50 Soruda Evren Gönderileri
50 Soruda Evren kitaplarını, 50 Soruda Evren sözleri ve alıntılarını, 50 Soruda Evren yazarlarını, 50 Soruda Evren yorumları ve incelemelerini 1000Kitap'ta bulabilirsiniz.
Evrendeki madde miktarı
1990'lı yılların ortasında evrendeki madde miktarı net olarak hesaplandı. Evrenin yüzde 4.6'sı bildiğimiz baryonik maddeden oluşuyordu. Bu durumda geri kalan %95'i de karanlık maddeden oluşuyor olmalıydı. Ne var ki hesaplar evrendeki karanlık maddenin evrenin içeriğinin yalnızca %22.7'sini oluşturduğunu ortaya koydu. O zaman evrenin %72.6'sını oluşturan daha başka bir şey olmalıydı. Bir başka deyişle evrenin içeriğinin dörtte üçlük bölümünü henüz bilmiyorduk.
Karanlık Madde Nedir?
Karanlık madde öncelikle adı üzerinde karanlıktır. Görebildiğimiz yıldızlar, gezegenler, bulutsular ve gökadalar gibi değildir. Elektromanyetik ışıma yapmaz ve gelen ışımayı da soğumaz ya da yansıtmaz. Bir başka deyişte elektromanyetik kuvvetle hiçbir şekilde etkileşmez. Bu durumda da bildiğimiz anlamda atomlardan oluşuyor olamaz. Bununla birlikte atomlardan oluşan madde ile kütle çekim kuvveti üzerinden etkileşir. Yani madde ve karanlık madde birbirini çeker.
"Yaklaşık 2000 yıl boyunca uzayın, eter diye bilinen görünmez bir maddeyle dolu olduğu ve ışık dalgalarının da onun içinde ilerlediği düşünülürdü. Ancak elektromanyetik kuram ve görelilik kuramlarıyla birlikte ışığın ilerlemesi için herhangi bir ortama gereksinim olmadığı ve uzayın da “boş” olduğu anlaşıldı."
"Uluslararası Uzay İstasyonu yerden 350 km yukarıda, Hubble Uzay Teleskopu 560 km yukarıda ve ilk yerli Dünya gözlem uydumuz RASAT da 700 km yukarıda dönmektedir."
"Evren genellikle, “geçmişte var olmuş, bugün var olan ve gelecekte var olacak her şeyin oluşturduğu bütünlük” olarak tanımlanır. Bu “her şey”in içine bütün madde (gezegenler, yıldızlar, gökadalar ve gökadalar arası madde) ve enerji girer."
Şimdiye kadar yapılan gözlemlerde, Güneş’te 67 değişik elementin bulunduğu anlaşılmıştır.
Gezegenimiz Dünya, 4,56 milyar yaşındaki bu yıldızın çevresinde döner. Ama yalnızca Dünya değil, onunla birlikte yedi gezegen, beş cüce gezegen, gezegenlerin 160’ı aşkın uydusu, milyarlarca asteroit ve kuyrukluyıldız da döner. Bütün bu cisimler yaklaşık bir ışık yılı çaplı bir sistem oluşturur. Bu sistem, merkezdeki yıldızın adıyla anılır: Güneş Sistemi.
Güneş, Dünya’ya en yakın yıldızdır; ondan yaklaşık 150.000.000 km ya da yaklaşık 8 ışık dakikası uzaktadır.
Uzay tozu ya da kozmik toz birkaç molekül ile 0,1 mm arasındaki büyüklüklerdeki madde parçalarına denir. Uzay tozu bir zamanlar gökbilimciler için gözlemlerini olumsuz etkileyen bir öğeydi. Artık yıldızlar arası uzaydaki birtakım astrofiziksel süreçlerin temel etkenlerinden biri olarak ele alınıyor. Örneğin yıldızların ve gezegenlerin oluşumlarının en önemli öğelerinden biri olduğu biliniyor. Güneş Sistemi içinde de, başta Satürn olmak üzere, gaz devi dört gezegeni kuşatan halkaların yapıtaşlarından biri de uzay tozudur. Kuyrukluyıldızların kuyruklarını da uzay tozu oluşturur. Güneş Sistemi araştırmalarında kullanılan birçok uzay aracında özel geliştirilmiş uzay tozu saptama ve toplama aygıtları vardır.
Atmosferin yoğunluğu Dünya’dan uzaklaşıldıkça giderek azalır ve sonunda gezegenler arası uzayın madde yoğunluğuna düşer. “Atmosferin nerede bittiği, uzayın nerede başladığı” belirsizliğiyle birlikte, bilim insanları arasında karman hattı diye bilinen ve uzayın başladığı sınır olarak kabul edilen bir yükseklik de vardır. Bu yükseklik 100 km’dir. Yani uzay Yer’den yalnızca 100 km ötededir. Ünlü gökbilimci Carl Sagan’ın dediği gibi, eğer otomobilinizi yere dik konuma getirip havada ilerleyebilseniz, yaklaşık bir saat sonra uzaya varabilirsiniz. Uzay aslında çok yakındır.
Gökcisimlerinin atmosferlerinin ötesindeki bölgeye uzay denir.
Bu “her şey”in içine bütün madde (gezegenler, yıldızlar, gökadalar ve gökadalar arası madde) ve enerji girer. Evren’in ne kadar büyük olduğu, kaç yaşında olduğu, içeriğinin ne olduğu ve sonunun nasıl olacağı gibi büyük sorulara hâlâ yoğun bir şekilde yanıt aranmaktadır.
Buna göre Evren genellikle, “geçmişte var olmuş, bugün var olan ve gelecekte var olacak her şeyin oluşturduğu bütünlük” olarak tanımlanır.