Özetle, Arap siyasi aklının cahiliye döneminde esasen kabile ve ganimetle, peygamber döneminde ise öncelikle inançla sınırlandığını, Emev'iler döneminde kabile, ilk Abbasiler döneminde akide rolü öne çıkmakla birlikte, fetihler döneminde bu üç belirleyicinin birbiriyle girişik olduğunu söyleyebilirsek de, bu belirleyicilerin anlamının sonraki dönemlerde değişmiş olduğunu söylememiz gerekir.